Verslag introductie Kaspersky Lab Internet Security Multi-Device: 'Digitale privacy niet overdrijven'

Mensen zijn sociale wezens. Dit staat op gespannen voet met de openheid van internet via social media, aldus filosoof Bas Haring. Omdat de mens door de eeuwen heen is gevormd door de fysieke wereld, weten we ons geen houding te geven in het digitale speelveld. Hulpmiddelen zijn vereist. Maar we moeten ook weer niet overdrijven als het om privacy gaat. “Wie achter mij in de rij bij de kassa staat, ziet ook wat ik koop.”

Prof. dr. Frank Schwab en dr. Astrid Carolus (beiden verbonden aan de Universiteit Würzburg; faculteit Mediapsychologie) hebben onderzoek gedaan naar het veiligheidsgevoel dat mensen hebben als zij zich online begeven. Hun stelling is dat de mens is gevormd door de fysieke wereld en zich eigenlijk online geen raad weet. Bovendien zijn we geen rationele wezens, maar reageren we vaak intuïtief. “Meestal gaat dat goed. Als ik in een ruimte sta, dan voel ik of iemand naar me kijkt. Dat gevoel hebben we in de loop der eeuwen ontwikkeld. Maar op internet heb ik geen idee wie naar mij kijkt. Dat besef ontbreekt”, licht Haring toe.

Dat is op zichzelf een verontrustende gedachte, omdat in vrij rap tempo de slimme telefoon een verlengstuk van de mens is geworden; een sieraad, dat wij menselijke eigenschappen toedichten. Haring ziet de smart phone zich ontwikkelen tot een intelligent huisdier als het gaat om de relatie tussen mens en mobiele telefoon.

Optimistisch
De mens is altijd optimistisch over zijn eigen kunnen. Gewoonlijk schat hij zichzelf slimmer in dan hij in werkelijkheid is. Dat is lastig als wij risico’s moeten inschatten. In de fysieke wereld hebben we door schade en schande geleerd daarmee om te gaan, maar in de digitale wereld ontbreekt die notie nog, aldus Haring. Die de mogelijkheid open houdt dat de generatie die nu wordt geboren over pakweg twintig jaar wel digitale voelhorens heeft ontwikkeld.

Op het vlak van privacy stelt het onderzoeksduo dat mensen geneigd zijn te denken dat zij zelf minder risico’s lopen dan anderen. De hele discussie over de Amerikaanse NSA lijkt dit gevoel te wijzigen, zij het slechts in geringe mate.

Haring vindt dat we moeten oppassen te overdrijven. “Ook als ik op straat loop kan iedereen zien wat ik doe. Al mijn bewegingen in de openbare ruimte zijn te volgen.”

Pijlen op sociale networks
Haring sprak op een bijeenkomst in Corpus (foto) aan de A44 bij Oegstgeest,  waar Kaspersky zijn Internet Security Multi-Device presenteerde. Als de mens zijn eigen kunnen overschat, en in de digitale wereld (nog) geen voelhorens heeft, dan zijn hulpmiddelen nodig om hem te beschermen tegen kwaadwillenden. We weten allemaal dat de hoeveelheid malware exponentieel stijgt. Ook voor Mac OS en iOS, zij het dat gezien de omvang van het platform daar minder virussen voorkomen; “Maar ze zijn er wel”, zei Stefan Tanase, senior security researcher bij Kaspersky.

Tanase ziet dat criminelen in toenemende mate hun aandacht richten op social networks. “Als jij een berichtje krijgt van een vriend of kennis, ben je geneigd het te vertrouwen als er een link mee wordt gestuurd. Mensen klikken er dan bijna gedachteloos op. En vervolgens trappen ze in de val.”

Overigens buiten niet alleen criminelen de overstelpende hoeveelheid informatie in social networks uit. Dat geldt ook voor andere digitale sporen die wij achterlaten. “Bedrijven gebruiken die gegevens om gerichter advertenties te verspreiden. Ze kunnen zelfs zien met welk apparaat iemand surft. Is het een dure Mac, dan gaan de prijzen in de advertenties omhoog. Een gammel, ouderwets apparaat, dan is hetzelfde product ineens goedkoper”, aldus Tanase.

Verontrustender vindt hij de ontwikkeling dat bijvoorbeeld verzekeringsmaatschappijen nagaan wat het online zoekgedrag is van iemand. “Als iemand veel zoekt op kanker, dan kon de zorgverzekeringspremie wel eens veel hoger uitpakken. Die trend is zichtbaar in de VS.”

Zelf samenstellen
Remco de Groot, Technisch expert bij Kaspersky Lab Benelux, stelde dat niet alleen de pc aan dreigingen onderhevig is, maar in toenemende mate juist de mobiele apparaten. Daarom heeft Kaspersky beschermingssoftware ontwikkeld die met één licentie is te gebruiken op meerdere toestellen (3, 5 of 10; afhankelijk van de licentie). Gebleken is dat per huishouden in Nederland 5,1 computerapparaten, inclusief smart phones en tablets, zijn. De gebruikers kunnen zelf aangeven welke apparaten ze onder de licentie willen laten vallen. Omdat de omloopsnelheid van slimme telefoons zo hoog is, komt het goed uit dat mensen zelf het beschermingspakket kunnen samenstellen.

Camera activeren
Slimme telefoons en tablets zijn vanwege hun omvang – en vanwege de gewildheid bij het dievengilde – gevoelig voor verlies en diefstal. Aangezien er steeds meer persoonlijke en zakelijke informatie op die apparaten staat, is het nodig voorzieningen te treffen waarbij je op afstand gegevens kunt blokkeren of wissen.

“Er is zelfs de mogelijkheid om de camera op afstand te activeren, zodat je met een beetje geluk kunt zien wie jouw telefoon of tablet heeft ontvreemd”, lichtte De Groot toe.

Plc’s
Op maatschappelijk niveau zijn er ook risico’s bij industriële toepassingen. Die worden vaak bediend door PLC’s (Programmable Logic Controller). Bijvoorbeeld om het chloorgehalte in zwembadwater te regelen. Het is voorgekomen dat mensen inbreken om daarmee te knoeien. De gehele industriële infrastructuur loopt risico’s op dit vlak.

De Groot meldde dat Kaspersky zich hiervan bewust is en bezig is met het ontwikkelen van beschermingssoftware specifiek voor PLC’s. Waarschijnlijk komt die in de loop van volgend jaar op de markt.

Door: Teus Molenaar