Noodvermogen

Het is belangrijk dat op het elektriciteitsnet de afname en invoeding (“vraag” en “aanbod”) met elkaar in balans zijn. Dat is een ingewikkeld spel waarbij programmaverantwoordelijken (bedrijven die energie verkopen) ervoor moeten zorgen dat de energie die hun klanten gebruiken ook daadwerkelijk door iemand geproduceerd wordt. Er moet dus altijd een inschatting gemaakt worden van het gebruik over bijvoorbeeld een jaar, een maand of een dag.

Op het laatste moment is het belangrijk dat de hoeveelheid geproduceerde (of ingekochte) energie klopt met het daadwerkelijke gebruik. Een te lage inschatting van het gebruik, maar bijvoorbeeld ook het uitvallen of niet op tijd online komen van een centrale kan zorgen voor een tekort op het elektriciteitsnet.

TenneT heeft als beheerder van het hoogspanningsnet in Nederland onder andere de taak om te zorgen dat er in geval van onbalans wordt ingegrepen. TenneT produceert zelf geen energie, dus hiervoor worden contracten gesloten met bedrijven die energie kunnen produceren of grote hoeveelheden energie gebruiken en dit af kunnen schakelen.

Zo werden we bij BIT een tijdje geleden benaderd met de vraag of we hier aan mee wilden werken. Afschakelen van vermogen is bij BIT natuurlijk niet aan de orde, maar we hebben wel een slordige 5MW aan aggregaten staan die we in geval van paniek bij TenneT zouden kunnen starten. Ze staan er tenslotte toch.

Nadat we ons in de materie hadden verdiept en hadden geïnventariseerd wat er er voor nodig zou zijn om mee te doen (ook qua technische aanpassingen) hebben we besloten mee te doen. Niet met de volledige hoeveelheid, want het geschikt maken van de installatie in BIT-2A voor teruglevering aan het lichtnet zou te ingrijpend zijn. De installatie in BIT-2BCD is anders van opzet. Hier konden we al kortstondig parallel aan het net draaien met de aggregaten, om na een stroomstoring zonder onderbreking weer terug te kunnen schakelen van nood- naar netbedrijf.

Deze installatie hebben we met relatief kleine wijzigingen geschikt gemaakt worden voor langdurig netparallelbedrijf. Daarnaast is er een besturingskast geplaatst waarmee TenneT in staat is op afstand de betreffende aggregaten te starten, zodat in geval van een tekort op het elektriciteitsnet onze aggregaten zo snel mogelijk online komen. De eis is binnen een kwartier, we zitten nu op enkele minuten. Dat is wat langer dan in het geval van een stroomstoring, omdat het vermogen in drie stappen wordt opgevoerd van 0 tot de gecontracteerde 2MW. Last but not least zijn er meters geplaatst, omdat we TenneT natuurlijk wel moeten kunnen bewijzen dat we het gecontracteerde vermogen inderdaad geleverd hebben.

Uiteraard is de hele setup uitvoerig getest. In eerste instantie met de hand, later door een afroep van noodvermogen te simuleren. Tot slot nog een afroep van noodvermogen en een gelijktijdige stroomstoring. De kans daarop is klein (als er ergens een stroomstoring is vallen er tenslotte nogal wat gebruikers van het net af, dus de kans op een tekort aan energie wordt op zo’n moment minder), maar we wilden natuurlijk wel zeker weten dat het zou blijven werken. Aangezien netbeheerder Liander in december toch al hier was voor de halfjaarlijkse ‘black building test’, is de 10kV afgeschakeld tijdens een gesimuleerde afroep van noodvermogen. Het lichtnet wordt in zo’n geval automatisch losgekoppeld van onze installatie, zodat het geproduceerde vermogen gebruikt wordt om de systemen van onze eigen klanten in de lucht te houden.

Al met al een leerzaam project. En afgezien van de financiële vergoeding vinden we het bij BIT natuurlijk ook leuk om een bijdrage te kunnen leveren aan het verhogen van de betrouwbaarheid van het elektriciteitsnet in Nederland.

Alex Bik, cto BIT