Het einde van de 9 tot 5 job?

Het aantal mensen dat vanuit huis werkt, is de afgelopen jaren flink toegenomen. Volgens het Amerikaanse ‘Bureau of Labor Statistics’ is het aantal fulltime en parttime werkers die een deel – of zelfs al hun werk – vanuit hun huis doen, gestegen van 19 procent in 2003 naar 24 procent in 2015. Hierdoor verdwijnen de grenzen tussen werk en het persoonlijke leven steeds meer. En wordt het werk een stuk informeler, omdat in een thuissituatie geen werkkleding nodig is, geen lastige collega’s zijn en geen langdurige vergaderingen plaatsvinden.

Met de komst van BYOD en de ontwikkeling van cloud-diensten kan steeds meer werk op elke plaats worden uitgevoerd. Het kantoor is nog slechts de plek om elkaar, klanten en partners te ontmoeten, hoewel zelfs dat steeds meer verspreid kan gebeuren. Want waarom grote vergaderzalen en restaurants in eigen kantoor hebben, als dat ook – wanneer nodig – als een service op andere plaatsen kan worden georganiseerd. Het nieuwe kantoor is virtueel geworden, een beperkte centrale plek waar men elkaar kan ontmoeten en kan overleggen.

Overal en nergens
Flexibiliteit op het werk is een van de drie eisen die medewerkers op dit moment aan werkgevers stellen. Zelfs 75 procent stelt dit als prioriteit nummer 1 terwijl daarnaast 45 procent vindt dat zij wekelijks te weinig uren overhouden voor persoonlijke activiteiten. Deze spanning ontstaat omdat de eisen die aan medewerkers en werkomgeving worden gesteld de afgelopen jaren enorm zijn gestegen. Vierentwintig uur beschikbaarheid via email en mobiele telefoon wordt steeds vaker gewoon gevonden. De virtuele werkweek is de afgelopen jaren opgelopen naar 47 uur voor fulltime-medewerkers en 43 uur voor parttimers.

Een andere drijfveer achter deze ontwikkeling is cultureel. Millennials, die sinds kort in omvang de babyboomers hebben ingehaald als grootste groep werkenden van de VS, willen hun werkcondities veel persoonlijker regelen. Deze ontwikkeling lijkt versterkt te worden als babyboomers richting pensioen gaan, maar niet helemaal willen stoppen met werken, terwijl tegelijkertijd ook de millenials hun eigen persoonlijke werkomstandigheden willen vormgeven.

Daarnaast wordt het inhuren van externen en ZZP-ers voor specifieke zaken vanuit een gemeenschappelijke ‘talent-pool’ steeds interessanter. Als een bedrijf afhankelijk is van klantenservice en verkoop, dan kan het inzetten van externe lokale krachten je bereik vergroten en je verkoopgebied uitbreiden, zonder extra kosten voor kantoorruimte. Dat doet de vraag naar dit soort diensten groeien.

Thuiswerk
Het is zelfs mogelijk om heel veel werk vanuit huis te doen. Elke maand je salaris te ontvangen terwijl je grotendeel thuis werkt en slechts een computer en een internetverbinding nodig hebt. Een voorbeeld is het afnemen van interviews. De opbrengst is  tien tot vijftig euro per survey, afhankelijk van de tijd en diepgang. Of het testen van websites; dit levert tien tot vijftien euro per test op. Of de 24×7 telefonisch beschikbare verpleegster of klantenservicemedewerker die thuis non-stop beschikbaar is. Zelfs de digitale online teacher en tutor bestaan.

Kortom, het aantal digitale banen dat thuis kan worden uitgevoerd, groeit als kool. En in mijn vorige blog ‘Een basisloon voor iedere Nederlander’ gaf ik al aan dat we enerzijds minder uren per week aan arbeid nodig zullen hebben, maar gedurende ons steeds langere leven, ook langer zullen blijven werken. Het aspect van flexibele en locatie-onafhankelijke arbeid komt daar nog eens bij. De virtuele werkplek ontwikkelt zich sneller dan menigeen tien jaar geleden kon voorstellen. Zelfs voor beroepen waar nog altijd handen voor nodig blijven zoals zorg, horeca en ander fysiek uitvoerend werk.

Flexwerk
De verwachting is dat in 2020 in de VS veertig procent van de werknemers flexibel zal werken. Dat wil zeggen met flexibele werktijden per dag, per week, per maand en zelfs per jaar. Daarnaast blijven mensen steeds langer beschikbaar voor allerhande werkzaamheden, thuis en op locatie. Werkende ouders, mensen met een handicap, partners van militairen, semi-gepensioneerden, personen met dubbele banen, Millennials en mensen die nieuwe mogelijkheden zoeken: kortom een grote groep beschikbare en deskundige mensen die online beschikbaar zijn.

Anderzijds hebben bedrijven steeds specifieker en meer gedifferentieerd behoefte aan kennis, support en ondersteuning. Het mes snijdt dus aan twee kanten. De voorwaarde is dat de behoefte en het aanbod op een simpele en efficiënte wijze bij elkaar worden  gebracht. De moderne Über voor werkgelegenheid en deskundigheid. Een mooie uitdaging voor de uitzendbureaus om dat te organiseren en zich het beleg niet van het brood te laten eten door een slimme startup, die het net wat slimmer en goedkoper doet….

Work/life balans
De ontwikkeling naar steeds meer thuiswerk heeft veel positieve elementen. De zogenaamde ‘work/life’ balans neemt toe terwijl tevens de productiviteit en de motivatie van de medewerkers groeit. Echter, de uitdaging is om je bedrijf, je organisatie en je teams nog wel als bedrijf, organisatie en als team te laten functioneren. Dat moet je heel goed organiseren.

Ik weet nog dat eind jaren negentig de oude IT-groep van Fokker – na het faillissement in 1996 – als nieuwe consultancy-organisatie ‘FAIR Information Services’, onder de hoede van IBM en Roccade, een herstart had. En opeens honderden medewerkers, die gewend waren bij elkaar te werken, nu opeens nationaal en internationaal verspreid aan het werk waren. Toen moesten we ook ‘organiseren’ dat deze deels extern en deels thuis werkende collega’s elkaar regelmatig bleven ontmoeten. Zowel vanuit collegialiteit als vanuit opleiding, bedrijfsoptiek en gezelligheid.

Alles is te organiseren
Onze maatschappij verandert op alle fronten. Werk verdwijnt, nieuwe banen ontstaan, we worden kleine zelfstandigen, we krijgen dubbele of driedubbele banen, we gaan korter en flexibeler werken, we gaan langer doorwerken nu we steeds ouder worden en er ontstaat steeds meer vrijwilligerswerk, omdat de overheid zich – mijns inziens terecht – aan het terugtrekken is. Meer eigen en individuele verantwoordelijkheid in een maatschappij die digitaal samenleeft, samenwerkt en communiceert.

De uitdaging is om de vaak afwachtende en zwijgende meerderheid hierin mee te nemen. En hen actief te betrekken in deze veranderende wereld waar minder en ander werk komt, waar een afstandelijker en minder verzorgende overheid is en meer eigen verantwoordelijkheid wordt (en kan worden) gevraagd. Maar we moeten dat wel samen organiseren. Overheid, bedrijven en samenleving. Onze maatschappij staat weer op zo’n keerpunt, net zoals vijftig of honderd jaar geleden, maar we moeten het net zoals toen, zelf organiseren. Europa en de rest van de wereld zijn te verdeeld om ons daarmee te helpen…

Door: Hans Timmerman, CTO EMC Nederland