Redactie - 18 april 2017

e-Europa als moderne e-society

e-Europa als moderne e-society image

Mijn vorige blog ‘de digitale florijn’ leverde interessante reacties op over hoe Europa verder moet gaan met digitalisering. Met de komst van internet digitaliseerde onze maatschappij enorm en levert nu zelfs mogelijkheden onze staatsinrichting anders organiseren. De huidige Nederlandse grondwet stamt uit 1848 toen onder leiding van Thorbecke een flinke herziening kwam die de basis legde voor het huidige stelsel van parlementaire democratie.

Mijn stelling is vaak dat als Thorbecke had geweten van het internet en onze digitale revolutie, hij wellicht op dat moment ook een streep had gezet door de provincies als laag tussen gemeenten en Rijk. Vroeger was die tussenlaag zinvol omdat het met de koets dagen duurde om vanuit de verre delen van het land het regeringscentrum in Den Haag te bereiken. Het hebben van een Commissaris of Gouverneur was een praktische oplossing.

In onze digitale internetwereld is zo’n extra bestuurlijke tussenlaag echt niet meer nodig. Gemeenten kunnen hun samenwerking prima zelf vorm geven, digitaal ondersteund in direct contact met het Rijk. Hoe minder bestuurslagen, hoe beter. Digitalisering maakt platte peer-to-peer organisaties mogelijk.

Digitaal Europa
Onze idealen in de jaren zestig om een gemeenschappelijk Europa na te streven, zijn grotendeels omgezet in realiteit. Sindsdien hebben we geen onderlinge oorlogen meer gevoerd, is onze interne handel enorm gegroeid, onze welvaart met sprongen gestegen en de armoede zo goed als verdwenen. In elk lijstje van succesvolle landen staat Nederland met de rest van de Europese landen bovenaan. Europa is best een groot succes geworden.

Toch zien we ontevredenheid over Europa. We proberen nog steeds op basis van onze oorspronkelijke idealen een Europa na te streven, dat we nu wellicht niet meer willen. We zien hindernissen die we toen niet voorzagen. Onze nationale sentimenten blijken groter te zijn dan we toen dachten. Maar vijftig jaar later hebben we ook nieuwe mogelijkheden om de Europese gedachte verder vorm te geven.

Een nieuw Europese testament
Je zou kunnen stellen dat het oude testament zijn goede dingen heeft gedaan, maar dat het tijd is geworden een nieuw testament te schrijven. Een testament dat ons de komende vijftig jaar weer het enthousiasme geeft om met nieuwe – haalbare – doelen Europa globaal sterker en onszelf (nog) welvarender te maken. Om Europa tussen de grote wereldmachten een belangrijke speler te laten blijven, maar ook onze eigen nationale identiteit behouden.

Toen in 1776 met de Onafhankelijkheidsverklaring van Jefferson de Verenigde Staten van Amerika ontstonden, werd de US een staat zonder lokale, historische sentimenten. Op zo’n moment kun je makkelijk één federatie met afzonderlijke staten creëren, met één algemeen parlement, een president en een gemeenschappelijk leger. Met de dollar als centrale munt, waarvan de naam oorspronkelijk zelfs van ons woord daalder komt.

Onze historie in Europa is totaal anders en bestaat uit eeuwenoude, zelfstandige naties met eigen historie, sentimenten, gewoontes en leefwijzen. Vooral die laatsten blijken een flinke ‘hindernis’ te zijn om ooit één federatie (bondsstaat) te worden. Een lossere confederatie (statenbond) is volgens velen de komende decennia het hoogst haalbare.

Europa als digitale statenbond
Het kenmerk van een bondsstaat is een tweeledig samengestelde staat die uit een centrale, federale overheid bestaat en deelstaten heeft. De bekendste voorbeelden zijn de Verenigde Staten en de Bondsrepubliek Duitsland. Een confederatie wordt ook wel een statenbond genoemd: een samenwerkingsverband van staten. Er is echter geen sprake van een staatsrechtelijke verbinding van de deelstaten op basis van een grondwet.

In een confederatie werken staten samen op basis van een verdrag. Het bekendste voorbeeld was de Republiek der Verenigde Nederlanden. Voor het huidige Europa bleek in juni 2005 een gezamenlijke grondwet – dat uiteindelijke een politieke unie zou betekenen – een stap te ver en werd het december 2007 getekende verdrag van Lissabon het hoogst haalbare. En dat is tot op heden de status van ons Europa: een statenbond die op grond van een gezamenlijk verdrag samenwerkt.

Wat zouden we kunnen verbeteren als we onze digitale verworvenheden gebruiken om enerzijds onze nationalistische waarden te behouden, maar toch als één statenbond onderling zonder grenzen te handelen en te reizen? En ons samen in de wereld als een krachtige economische factor te kunnen handhaven? In mijn vorige blog haalde ik het voorbeeld van Estonia aan, of liever e-Estonia zoals ze zich tegenwoordig noemen: de digital society. Hoe mooi zou het zijn als we hetgeen Estonia nationaal al heeft bereikt, zouden uitrollen over alle deelnemende Europese staten?

e-Europe: Europese digital society
Estonia is één van de meest geavanceerde e-societies in de wereld en een ongelofelijk succesverhaal dat is voortgekomen uit een flink vooruitdenkende overheid, een proactieve ICT-sector en een ‘tech-savvy’ bevolking. Voor tech-savvy bestaat geen goede Nederlandse vertaling, maar noem het digitale begaafdheid of digitale geletterdheid.

Het lijkt me dat we met elkaar de handen op elkaar kunnen krijgen, als we enerzijds trotse nationale staten blijven, eventueel terug onze oude, maar nu digitale valuta – zie de digitale florijn – om ons euro-dilemma op te lossen en anderzijds een nieuw, digitaal Europees staatsburgerschap mogelijk maken. Estonia laat zien dat dit technisch, organisatorisch, politiek én maatschappelijk mogelijk is.

Het beste van twee werelden samenvoegen in een virtueel Europa met samenwerkende nationale staten. Centraal slechts wat moet en lokaal alles wat daar kan. Voor de burgers nog steeds individuele landen met hun eigen gewoonten, leefwijzen en interne economische waarden, maar als Europese samenleving één overkoepelende digitale samenwerking waarin we wat echt centraal moet, daar digitaal kunnen regelen. Een nationale identiteit met (één?) fysiek paspoort, maar daarnaast een digitaal Europees staatsburgerschap en bijbehorend digitaal paspoort om vrije handel en vrij reizen te garanderen.

Een nieuw testament voor e-Europe
Persoonlijk zou ik deze weg voorwaarts toejuichen, omdat het een zeer realistische toekomst kan zijn met haalbare idealen en verbeteringen. Een klein landje heeft als innovatieve proeftuin laten zien het voorbeeld voor een digitaal Europa te zijn. Begin dit jaar heeft Europa al één van de bewezen principes van Estonia overgenomen: het ‘digital-once principle’. Burgers en bedrijven hoeven digitale standaardinformatie slechts eenmaal aan de publieke administratie te leveren, intern zal de administratie deze informatie delen opdat burgers en bedrijven geen overbodige administratieve lasten meer hebben.

De eerste stappen zijn door de EU gedaan. Wat let ons om die weg met voortvarendheid te gaan bewandelen en Estonia als lichtend voorbeeld te volgen? En zorgen dat onze kinderen de noodzakelijke digitale begaafdheid en geletterdheid maximaal kunnen ontwikkelen. Opdat zij als digitaal Europees staatsburger weer hetzelfde enthousiasme in een Europese toekomst kunnen hebben, zoals wij dat in de jaren zestig en zeventig ook hadden.

Door: Hans Timmerman, CTO Dell EMC Nederland

Trend Micro BW BN week 10-11-13-14-2024 Copaco | BW 25 maart tm 31 maart 2024
Trend Micro BW BN week 10-11-13-14-2024

Wil jij dagelijkse updates?

Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief!