Relatie mens en technologie verandert ingrijpend

Net als vorig jaar zal ook dit jaar de relatie tussen mens en technologie een belangrijke rol spelen tijdens Gartner Symposium/ITXpo. Naarmate technologie steeds slimmer wordt en mensen op een andere manier met technologie interacteren, zal ook de CIO rekening moeten houden met de relatie tussen mens en technologie. Voldoen aan wet- en regelgeving bijvoorbeeld is niet per definitie hetzelfde als op een ethische manier omgaan met data, zegt Stephen Prentice, VP and research fellow bij Gartner.

“Ik merk dat dit verhaal voor sommige CIO’s echt een eye opener is”, zegt Stephen Prentice na zijn presentatie in Nederland. “Ik merk dat ze toch niet zo diep over het vraagstuk van de digitale transformatie hebben nagedacht als nodig is. Van oudsher hebben zij de neiging om vooral na te denken over de technologie-component. En hoewel die technologie zeker belangrijk is -de trends zijn onmiskenbaar- wordt dit in veel gevallen niet in verband gebracht met de bredere maatschappelijke implicaties.”

“Veel CIO’s vinden het een uitdaging, omdat ze er normaal gesproken niet over nadenken. Het gaat vaak nog om silo’s, waar anderen voor verantwoordelijk zijn. Iemand anders is verantwoordelijk voor business development, iemand anders is verantwoordelijk voor productontwikkeling. Het effect van digitale veranderingen in bredere zin wordt vaak niet meegenomen in hun overwegingen.”

Worsteling

“De worsteling van de CIO is om te wennen aan het idee dat ze een rol moeten spelen in een veel breder speelveld dan voorheen. Vaak zien ze zichzelf toch nog als de technologie-expert. Ze hebben wel een businessrol, maar die is in praktijk relatief beperkt. De uitdaging van de digitale transformatie is veel breder dan veel organisaties denken. Neem het onderwerp van digitale ethiek, en de implicaties voor de maatschappij.”

“Mensen zien wel dat de maatschappij verandert, maar ze denken er niet over na wat dat met hun eigen bedrijf te maken heeft. De relatie tussen mensen en technologie is echter ingrijpend aan het veranderen. Mensen interacteren met technologie, dat gaat verder dan alleen gebruik van technologie. Dat vraagt om een breed debat binnen de organisatie, waar alle executives bij betrokken zijn.

Actieve rol

Een voorbeeld van die veranderende relatie tussen mens en technologie is het uiterlijk van robots, dat bewust zo wordt ontworpen dat mensen op een positieve manier met de robot omgaan. Hetzelfde geldt voor de navigatiesystemen in een auto. “De manier waarop die systemen communiceren is heel doordacht. Technologie maakt gebruik van de kennis over menselijk gedrag en psychologie om succesvoller te functioneren. Technologie gaat niet meer alleen over design. Het praat met ons, en de toon daarvan is belangrijk.”

Dit betekent voor de rol van de CIO dat die niet meer alleen gaat om het leveren van IT-gerelateerde diensten. “Naarmate technologie een grotere rol speelt biedt dit een kans om een meer actieve rol te spelen. Naarmate producten slimmer en connected worden is het zowel IT als business. Daar komt het cyber security aspect bij. De vraag hoe je het allemaal integreert in het bedrijf is een taak voor de CIO. En wat doe je met de data, hoe gebruik je het, voldoe je aan alle wet- en regelgeving? En als je het wettelijk goed doet blijft de vraag of je het wel op een ethische manier doet. Dat hoeft niet hetzelfde te zijn. Dit zijn vraagstukken waar CIO’s enkele jaren geleden nooit over nadachten. En de CIO kan nog steeds denken dat het niet zijn verantwoordelijkheid is, maar iemand moet het doen. De CIO heeft de beste positie om daarin de leiding te nemen.”

Assets

Die ontwikkeling van technologie heeft ook veel impact op de rol van andere executives. “Wanneer digitale activiteiten direct zorgen voor omzet is dat relevant voor de CFO. Door de digitalisering is het bijvoorbeeld niet altijd nodig om zelf de eigenaar te zijn van bepaalde assets, die kun je misschien ook heel goed op andere basis online afnemen. Toen AirBNB en Uber op de markt kwamen konden ze concurreren op basis van een significant lager bedrag aan eigen assets dan de bestaande bedrijven. De vraag is dus hoe je ervan kunt leren, en met je eigen organisatie slimmer kunt opereren. Dat raakt ieder aspect van de organisatie.”

AI bijvoorbeeld is een technologie die zich volgens hem heeft ontwikkeld van een mislukt experiment tot de drijvende kracht achter grote veranderingen. “In termen van de eerste doelstellingen, namelijk het nabouwen van het menselijk brein, is het een grote mislukking geworden. Want AI is niet intelligent. Het is een computersysteem, dat dankzij machine learning in staat is om met allerlei nuttige inzichten te komen. Drones, robotics en automatisering worden nu gedreven door AI.  AI is complex, vergelijk het met kwantummechanica.

Het is niet alleen het probleem van de CIO. Het is het probleem van iedereen in de organisatie. Iedere branche zal te maken krijgen met technologieën die zorgen voor een ingrijpende transformatie.”

ABC

Die ingrijpende ontwikkelingen veranderen de user experience: Algoritmen, Bots en Chatbots (ABC). “Zoals gezegd, AI is niet intelligent, we kunnen het wel intelligent laten lijken. Bijvoorbeeld empathisch. Maar dat is het niet echt, het blijft een machine. AI heeft nog steeds menselijke richtlijnen nodig. Beperkte AI is het meest nuttig, algemene AI is nog ver weg.”

Tegelijkertijd worden robots steeds meer ontwikkeld. “Ze zijn in ontwerp een meter hoog, hebben een groot hoofd en grote ogen. Dat is vanwege de associatie met baby’s, zodat de robots toegankelijker zijn. Mensen voelen automatisch sympathie met de robot, en accepteren dergelijke machines sneller. Drones zijn ondertussen alom tegenwoordig, dat is geen nieuws meer. Wel interessant zijn ontwikkelingen als het trainen van roofvogels om drones uit de lucht te halen in de buurt van luchthavens. Dan heb je dus een biologische oplossing voor een technologisch probleem.”

“Is AI een bedreiging? Nee. AI vervangt werk niet, dat doet automatisering. Automatisering vervangt al werk zolang het bestaat. En daarbij is het zaak om een onderscheid te maken tussen taken en banen. Er zijn allerlei taken die geautomatiseerd kunnen worden, maar het is veel lastiger om een volledige baan te vervangen door automatisering.” 

Ook dit jaar zijn Dutch IT- channel en Executive-People mediapartner van Gartner. 
U kunt zich registreren en gebruik maken van de speciale Executive-People code MPSYM1 die een korting geeft van € 600 euro. Klik hier om te registreren. 

Door: Marco van der Hoeven