Google bestaat 20 jaar

Exact twintig jaar geleden registreerden twee studenten van de Stanford-universiteit, Larry Page en Sergey Brin, de domeinnaam Google.com. We blikken terug op hoe die slimme zoekmachine uitgroeide tot een dominante techgigant.

Het opstartverhaal van Google leest als dat van een Amerikaanse droom: gestart in een garage door twee whizzkids met een goed idee en bijna geen geld. Larry Page en Sergey Brin werkten er aan een geavanceerde methode om informatie op het internet te vinden.

Voor wie zich moelijk kan voorstellen hoe dat internet er twintig jaar geleden uitzag, stappen we even terug in de tijd. In de beginjaren van het internet zócht je nog niet naar websites: je tikte het webadres volledig in de adresbalk van de browser -Netscape was toen één van de populaire browsers. Surfen was een ontdekkingstocht. Je begon op een website en je klikte alsmaar dieper door op hyperlinks tot wanneer je gevonden had wat je zocht. Via webportalen kon je bladeren door categorieën. Er waren ook tientallen zoekmachines, maar die werkten allemaal om het slechtst.

Typfout

Larry Page en Sergei Brin zagen in dat wie betere zoekresultaten kon bieden, de sleutel tot succes in handen had. The Anatomy of a Large-Scale Hypertextual Web Search Engine was de titel van hun thesis. Daar waren ze al sinds maart 1996 mee bezig, onder de projectnaam BackRub. Wat later besloten ze die naam te veranderden naar 'Googolplex', de aanduiding voor een 1 met honderd nullen (10 tot de honderste). Page, gefascineerd door wiskunde, wilde met de verwijzing naar dit getal de bedrijfsmissie weerspiegelen: alle informatie ter wereld toegankelijk maken. Uiteindelijk werd de naam afgekort tot 'Googol' en toen Sean Anderson, een studiegenoot van Page, wilde controleren of die domeinnaam nog beschikbaar was, typte hij per ongeluk 'Google'. Page vond die naam nog beter klinken, en zo geschiedde. Op 15 september 1997 registreerden ze de domeinnaam Google.com.

PageRank

Een jaar later introduceerden Page en Brin een systeem om hun zoekresultaten te ordenen. Dat PageRank-systeem was geniaal in zijn eenvoud. Ze vertrokken van het idee van een surfer die willekeurig op hyperlinks zit te klikken. Hoe groter de kans dat de surfer daarmee op een bepaalde webpagina komt, hoe een hogere score ze op die webpagina plakten: de PageRank. Concreet krijgt een pagina een hogere PageRank als er meer hyperlinks van andere pagina's naar verwijzen, waarin de PageRank van die andere pagina's op zijn beurt ook belang heeft. En hoe hoger de PageRank, hoe hoger de pagina in de resultatenlijst terecht kwam.

Volgens Google heeft de 'Page' in 'PageRank' trouwens niets te maken met het Engelse woord voor 'pagina'. Het bedrijf claimt dat de term enkel refereert aan de achternaam van Larry Page - wellicht om haar intellectuele eigendomsrecht op het merk 'PageRank' te versterken.

PageRank is natuurlijk maar één van de parameters waarop het Google-zoekmodel is gebaseerd. Destijds hielden ze ook al rekening met de technische structuur van de pagina, en met hoeveel keywords en meta-tags er werden opgenomen. In de afgelopen twintig jaar is het algoritme bovendien voortdurend aangepast en zijn er steeds meer factoren gaan meetellen.

Samen met die evolutie heeft Google ook een hele nieuwe sector mee vormgegeven: die van Search Engine Optimization (SEO). Bedrijven hebben er alle belang bij om zo hoog mogelijk te scoren en huren consultants in om ervoor te zorgen dat hun website minstens op de eerste pagina van Google's zoekresultaten terug te vinden is.

Van zoekmachine naar techgigant

Al snel verdrong Google haar concurrent AltaVista en werd het 's werelds populairste zoekmachine. Op drie jaar tijd had Google al meer dan één miljard webdocumenten geïndexeerd; twee jaar later waren dat er al drie miljard. Vandaag zoekt Google door 47 miljard geïndexeerde webpagina's.

De zoekmachine breidde ook alsmaar uit. Sinds 2001 konden niet enkel webpagina's, maar ook afbeeldingen gezocht worden. Een jaar later kwam er een versie in het Nederlands. Waar aanvankelijk enkel gezocht kon worden op tekst, kunnen nu ook afbeeldingen en video's doorzocht worden.

Google kwam met extra diensten, zoals Google Maps, Google Docs, Google Adwords & Adsense, Blog (Blogger) en Video (Youtube). In 2004 werd Gmail gelanceerd. Die e-maildienst werd meteen populair, onder meer omdat ze gebruikers quasi onbeperkte opslag gaf. Het mailarchief wordt nu door Google gebruikt om je interesses te leren kennen en te profileren. Gaandeweg evolueerde Google tot een soort geïntegreerd aanbod van online diensten met je Google-account als rode draad.

Sinds twee jaar heeft Google een nieuwe structuur opgezet, met Alphabet als overkoepelend moederbedrijf waartoe naast Google ook aparte zijprojecten horen (software voor zelfrijdende wagens, digitalisering van de gezondheidszorg, projecten rond aflevering van pakjes via drones, enzovoort). Zo kan Google (inclusief Gmail, YouTube, Gmail, etc.) gewaardeerd worden afzonderlijk van die nieuwe activiteiten.

Het basisprincipe van Google is wel steeds hetzelfde gebleven: zinvolle informatie aan de gebruikers bezorgen. En die gebruikersprofielen vervolgens aanbieden aan adverteerders.

Wat ook steeds hetzelfde gebleven is, is de eenvoud van de zoekbalk. Er zijn maar weinig webpagina's die er zo kaal uitzien en toch dagelijks door iedereen gebruikt worden als Google.com.

Door iedereen? Dat is niet helemaal waar. Hoewel Google in heel wat landen incontournable is geworden - In Europa vindt 90 procent van alle zoekopdrachten via Google plaats - wordt het in andere markten helemaal niet gebruikt. Zo heeft China Baidu.com en gebruikt men in Rusland vooral Yandex. Ook Yahoo en Bing zijn in sommige markten (Japan, Taiwan en US) meer ingeburgerd dan hier.

Marktdominantie

Intussen zijn we hier wel steeds afhankelijker geworden van de diensten van Google. Dat kan ons blind maken voor de hoeveelheid info die Google ondertussen over ons heeft. Via onze smartphone kent Google onze locatie en via de mailbox kent het onze persoonlijke interesses. Net omdat Google je beter en beter leert kennen, krijg je ook steeds vaker dezelfde resultaten te zien die misschien gekleurd zijn met je eigen persoonlijke opinie: we komen in een filterbubbel terecht.

Google ademt marktdominantie en dan dreigt al snel een clash met Europa, iets waar in het verleden ook Microsoft al mee te maken kreeg. Wanneer je een product zoekt, verschijnen de eigen Google Shopping resultaten bovenaan de zoekresultaten. Daardoor worden zowel andere aanbieders als de consument benadeeld, stelde de Europese Commissie vast na zeven jaar onderzoek. In juni kreeg Google hiervoor een recordboete van 2,42 miljard euro van EU-commissaris voor Mededinging Margrethe Vestager.

Europa sommeerde in juni dat Google zijn ''illegale praktijken binnen negentig dagen beëindigt''. Als dit na 28 september nog steeds niet het geval blijkt, kan de commissie per dag dat niet aan die eis wordt voldaan een extra boete van vijf procent van Google's dagomzet opleggen. De Europese Commissie onderzoekt nog andere Google-praktijken die mogelijk tegen de EU-regels zijn. Die draaien om advertenties en oneerlijke concurrentie met zijn mobiele besturingssysteem Android. Google zou fabrikanten en operatoren ertoe verplichten apps te installeren die door Google ontwikkeld zijn, zoals Google Play en Google Chrome.

Google gaat wel in beroep, maar het zal niet de laatste clash met Europa zijn; zeker met de invoering van de Europese GDPR-databeschermingswet in mei volgend jaar. Het gebruik van persoonlijke data om een gebruiker advertenties voor te schotelen zonder dat die daar toestemming voor gegeven heeft, wordt bijvoorbeeld sterk aan banden gelegd. En laat dat nu net een van de specialisaties van Google zijn.

Tijdlijn: Twintig mijlpalen in het twintigjarige bestaan van Google

• 1997 Regisratie van de domeinnaam www.google.com

• 1998 Het PageRank-algoritme wordt geïntroduceerd

• 1999 Het eerste kapitaal (25 miljoen dollar) wordt opgehaald. De elfde werknemer wordt aangeworven. Google verhuist naar gebouw in Mountain View

• 2000 Google Adwords wordt opgestart: klanten kunnen voor het eerst advertenties bestellen en plaatsen.

• 2001 Google doet haar eerste overname (het lijft Deja.com in), Eric Schmidtwordt ceo en Google Images wordt gelanceerd

• 2002 Google News en Froggle (later Google Shopping) wordt gelanceerd

• 2003 AdSense opgericht, advertising dienst voor publishers.

• 2004 Gmail wordt gelanceerd. Dat jaar doet Google ook al een eerste poging om een sociaal network te bouwen: Orkut. Het wordt gezien als haar grootste mislukking.

• 2005 Google Maps en Google Analytics gelanceerd

• 2006 Overname van YouTube voor 1,65 miljard dollar. Lancering van Google Trends, Google Calendar, Google Finance en Google Translate.

• 2007 Mobiel besturingssysteem Android gelanceerd

• 2008 Google Chrome browser gelanceerd

• 2009 Aankondiging Google Chrome OS.

• 2010 Lancering Google Instant: zoekresultaten zien terwijl je je zoekwoorden nog aan het intikken bent

• 2011 Google+ gelanceerd, tweede poging tot sociaal netwerk. Larry Page wordt CEO.

• 2012 Google Glass, Google Drive en Google Play gelanceerd

• 2013 Google Hangouts en Chromecast gelanceerd.

• 2014 Google neemt 'slimme thermostaat' Nest over

• 2015 Reorganisatie met koepelstructuur Alphabet.

• 2016 Alphabet is waardevoller dan Apple geworden

In samenwerking met Datanews