Was 2017 een turbulent jaar?

Met de kerstdagen en oud & nieuw net achter de rug is het goed om eens achterom te kijken naar afgelopen jaar. Een jaar geleden schreef ik mijn blog ‘Bedrijven komen en gaan’ en stond niet alleen stil bij de verse start van ons nieuwe bedrijf Dell EMC in september 2016 maar liet ook diverse grote bedrijven de revue passeren die de recessie níet hebben overleefd. Bedrijven komen en gaan: de gemiddelde levensduur wordt korter en de snelheid van innovatie is momenteel erg hoog.

Eigenlijk is alles wat we begin 2017 verwachtten ook wel een beetje uitgekomen. Van veel nieuwe techniek was de basis ontwikkeld en dan wacht ‘slechts’ verbetering, verkleining, efficiency, nieuwe toepassingen en acceptatie van gebruik. Of we het nu over de Cloud of IoT hebben, over nano-techniek of 3D-printen, over Big Data of machine learning of over DNA-toepassingen en biotechniek. Het past in de start van een stabielere periode met ruime economische groei na een diepe economische recessie. Een recessie die creative destruction in gang zette waarna we als maatschappij – net als een vlinder – opnieuw ontpoppen in een nieuwe verschijning.

Transformatie

Dit ontpoppen van een prachtige vlinder uit een droge en onooglijke pop is telkens weer een wonder; hoe kan zoiets moois uit zoiets simpels komen? Dat is met veel innovaties ook het geval. Soms is de basis heel simpel maar kan de toepassing ervan een product, dienst of proces doen ontpoppen in onverwacht prachtige verschijningsvormen.

We zien onze omgeving om ons heen slimmer worden omdat allerlei kleine zaken die we al kennen, listig worden samengevoegd of gekoppeld. Kleine stukjes automatisering worden samengesteld tot ketens. Kleine stukjes software tot een ketting van nieuwe, uniek samenstelbare informatieketens. Dat is de transformatie die we momenteel met elkaar doormaken. We omringen ons met gedistribueerde intelligentie die ongemerkt en vaak onzichtbaar een essentieel deel van ons dagelijks leven wordt.

Elektromotor

Denk aan de elektromotor die vijftig jaar geleden een groot duur lomp apparaat was. In elke auto zat er noodgedwongen één: de startmotor, die we zelfs nog met een slinger konden assisteren als hij weigerde. Of in de wasmachine. En op de dure boormachine plaatsten we allerhande hulpstukken om een cirkelzaag of een heggenschaar te maken. De dure en unieke elektromotor kon op die wijze verschillende applicaties aandrijven die de mechanische energie omvormde voor de toepassing.

Maar de motor werd allengs kleiner, betrouwbaarder en goedkoper. Zo goedkoop dat we applicaties nu als appliance konden bouwen. De heggenschaar kreeg zijn eigen motor, de cirkelzaag, de keukenmachine, kortom elk elektrisch gereedschap kreeg een eigen aandrijving. Elk gezin heeft zich de afgelopen vijftig jaar in huis en auto bijna onopgemerkt omringd met tientallen elektromotoren.

In een aardig artikel van ECN las ik dat op dit moment 45% van alle elektrische energie wereldwijd wordt gebruikt om elektromotoren te laten draaien. Dus bijna de helft van alle opgewekte elektrische energie wordt uiteindelijk (weer) omgezet in rotatie-energie. Een groot deel van die motoren is relatief oud en zouden makkelijk 25 tot 50% energiezuiniger kunnen zijn.

Ook bijvoorbeeld onze pompen in de ongeveer 1600 gemalen die ons land telt zijn al vele decennia oud. Het oudste nog draaiende elektrische gemaal aan de Delftweg in Rotterdam is zelfs uit 1915 en heeft nog de oorspronkelijke motor van de Elektrotechnische Industrie voorheen Willem Smit & Co uit Slikkerveer; ooit mijn eerste werkgever. Dus we houden ons land nog (een klein beetje) droog met elektrotechniek die ruim een eeuw oud is.

Snel of langzaam

Sommige transformaties moeten we dan ook in historisch perspectief zien. De innovaties van de afgelopen tien jaar zullen onze maatschappij de komende veertig jaar een nieuwe vorm geven. En niet alles zal en kán in één klap worden gemoderniseerd. Techniek en software uit onze informatiewereld is soms ook decennia oud en functionerend. Het ‘oude’ mainframe bestaat nog steeds en blijft nog decennia intensieve transactieprocessen ondersteunen. Als consument lijkt het of nieuwe techniek binnen tien jaar de oude ‘opruimt’, maar dat is schijn omdat het veelal snel roulerende consumptiegoederen betreft.

Die roulatie van techniek in de bouw, industrie en nutsvoorziening gaat vele malen trager. De trams en treinen die ik aan het begin van mijn carrière mocht helpen ontwerpen en bouwen, rijden nu bijna veertig jaar later nog steeds. De F16 is ontworpen in de jaren zestig en al vijftig jaar operationeel. Natuurlijk met diverse updates van elektronica en software maar zelfs onze oude F16’s blijven na uitfasering in andere landen nog decennia in operatie. Een groot industrieel product bouw je niet alleen een eerste keer maar herbouw je in zijn leven via onderhoud nog eens drie tot vijf maal. Daarom is de onderhoudsindustrie zo’n interessante bedrijfstak, na oplevering van een product is immers nog decennia intensief onderhoud nodig. Hier zal ik een komende blog nog eens dieper op ingaan.

Bouwstenen voor de toekomst

Net zoals in de jaren zestig de elektromotor, elektronica, (mobiele) netwerken en computers belangrijke bouwstenen waren voor het ontstaan van een digitale wereld, zo zijn blockchain, intelligent things, edge-computing, machine/user-interfaces en virtual digital twins onze nieuwe technische bouwstenen. In werkelijk elke branche zullen deze toepassingen processen en producten wezenlijk gaan veranderen. Stapje voor stapje. En vaak via learning-by-doing omdat niemand de creativiteit heeft alles van te voren goed te kunnen voorzien.

Vaak geïntroduceerd via gadgets, denk aan de vele kleine speelgoed-drones die belangrijk zijn om ons voor te bereiden op een ons omringende wereld van vliegende objecten en gereedschappen. Of de eenvoudige stappenteller die ons langzaam doet wennen aan steeds meer digitale functies in en op ons lichaam. Of de smartphone die ons heeft geleerd met de digitale wereld te communiceren.

2017, een turbulent jaar?

Komt de vraag die ik al in de titel van deze blog had geplaatst: was 2017 een turbulent jaar? In mijn ogen niet meer zo turbulent als het de afgelopen tien jaar is geweest. Echte schokkende doorbraken in techniek of wetenschap hebben niet plaatsgevonden. De mooie voortgang in de gentechnologie bijvoorbeeld komt voort uit eerdere doorbraken in kennis en wetenschap. Van wetenschap – het ontdekken van dingen die nog niet wisten – zien we nu de ingenieurswereld zich ontplooien: met die nieuwe kennis apparaten bouwen die we nog nooit gebouwd hebben.

De zelfrijdende auto, het slimme huis, de smart city, precision farming, dna-herschrijven, nano-fabricage, allemaal gebieden waar we bij wijze van spreken wachten tot we daar de Model T Ford kunnen bouwen. Dat was niet de eerste auto, maar wel de auto die met zijn eenvoudige productie, betrouwbaarheid en betaalbaarheid de maatschappij volledig veranderde. Bedrijven hebben dus nu de uitdaging om net als Ford indertijd, bestaande en bewezen techniek eenvoudig, betaalbaar en betrouwbaar in grote aantallen te kunnen leveren. Gouden tijden voor de ingenieurs van nu; ze mogen onze samenleving technisch wederom naar een hoger niveau brengen.

Door: Hans Timmerman, CTO Dell EMC Nederland