Gartner: innovatie is van iedereen in de organisatie

Ieder idee dat tot waarde leidt is innovatie, zegt Gartner-analist Erik van Ommeren. Die definitie is breed, want belangrijker dan de definitie is de vraag hoe je in een organisatie strategische sturing geeft aan die verandering. Net zo belangrijk als de vraag wie het doet en vooral wie er de ruimte voor krijgt. In praktijk kan iedereen die een goed verhaal heeft over de toekomst van de organisatie de aanjager zijn van innovatie.

Erik van Ommeren, senior director en analist bij Gartner, heeft een pragmatische visie op het fenomeen innovatie. "Je zou het breed kunnen definiëren als 'ieder idee dat tot waarde kan worden gebracht'. Daar vallen uiteraard veel zaken onder, want je moet je in mijn optiek niet blind staren op een definitie. Want innovatie kan voor verschillende branches andere dingen zijn. Binnen één uur leveren is niet innovatief als je pizza's verkoopt, maar wel als je autodealer bent."

Een discussie over de definitie op zich levert volgens hem dus niet zoveel op. Wat hij echter wel belangrijk vindt, is het onderkennen van de patronen die altijd rond innovatie blijken te spelen. "Zo is er altijd sprake van een beeld van de toekomst waar we naartoe zouden willen, een probleem dat moet worden opgelost."

"Daarnaast is er ook altijd sprake van een trigger, iets dat het proces in gang zet. Vervolgens ga je een transitie door waarbij je investeert om de verandering door te komen. Daarbij horen weer risico's en onzekerheden. In feite zijn dat de vaste waarden waar je bij innovatie altijd mee te maken hebt."

Strategische sturing

En dan is het vooral de vraag voor organisaties hoe ze daar strategische sturing aan moeten geven. "Het is één ding om te willen veranderen en daar vele ideeën voor te hebben. Maar waar ga je nu op inzetten, waar ga je in investeren? Er zijn heel veel mogelijkheden om te veranderen, maar waar kies je voor?"

De vragen die dit oproept gaan alle kanten op. "Dat gaat van strategie tot de vraag hoe je een idee omzet in waarde. Maar het gaat ook over leiderschap, want als je een idee hebt over hoe een organisatie eruit moet zien, is het zaak om mensen mee te krijgen. Want ook al wordt gezegd dat innovatie enorm belangrijk is, dan wil dat nog niet zeggen dat de KPI's en de beschikbare budgetten dat weerspiegelen. Dat kan soms haaks op elkaar staan. Het doorbreken daarvan heeft voor een belangrijk deel te maken met het vertellen van verhalen. Je moet mensen meenemen."

Mensen vrijmaken

Hij wijst op een recent onderzoek dat Gartner gedaan heeft bij organisaties die op de een of andere manier bezig zijn met innovatie. "Daarin zien wij een duidelijke rode draad, namelijk dat zij daar ook echt mensen voor hebben vrijgemaakt om het voor elkaar te krijgen. Het gaat om het faciliteren van innovatie en vervolgens het daadwerkelijk uitvoeren. Soms worden hiervoor aparte ruimtes ingericht teneinde het verhaal van innovatie te vertellen of met klanten te interacteren."

"Een belangrijk punt is dat innovatie verandering is. Je kunt dus geen eenduidige roadmap tekenen voor verandering. Er spelen zoveel verschillenden factoren een rol. Dat lijkt een standaard antwoord, maar bij innovatie speelt toch echt een grote rol waar je als organisatie naartoe wilt."

Gedrag

Alles draait volgens hem om menselijk gedrag, het is de vraag wat mensen motiveert. "We zien dat structurele systemen van een organisatie innovatie in de weg kunnen staan. Bij het onderzoek onder innovatoren blijkt dat het gaat om het veranderen van mindset en cultuur. Soms zijn mensen te veel gericht op de immediate goals of ze voelen weerstand tegen verandering."

Ook speelt compliance een rol, omdat dit veranderingen kan tegenhouden. Of zijn het de managers die een budgetaanvraag tegenhouden. Er kunnen teveel silo's zijn, of de omgang met risico's is onduidelijk. "Dat zijn allemaal obstakels die worden genoemd en die allemaal belangrijk zijn. Dat is logisch, want traditionele organisaties zijn gericht op organiseren rondom efficiency, en dat heeft te maken met risico's vermijden en zo weinig mogelijk veranderen."

Leiderschap

Het leiderschap dat daarvoor nodig is, kan iedereen in een organisatie tonen. "Het gaat om het verhaal dat je vertelt en het gevoel van urgentie. Iedere medewerker kan een idee hebben en daar een helder beeld bij schetsen waar het naartoe zou kunnen gaan met de organisatie. Dan gaat zo'n verhaal leven en wordt het uiteindelijk het verhaal van de organisatie."

Maar daar is wel een cultuur voor nodig waar mensen uitgenodigd worden om die verhalen te vertellen, om te durven zeggen waar het naartoe gaat. "Alleen dan kan iedereen in feite de leiding nemen. Wat overigens niet wegneemt dat je vervolgens in een organisatie sponsoring op het juiste niveau nodig hebt. Degene die over het geld gaat, moet het er wel mee eens zijn. Dus zie je dat innovatieverantwoordelijkheid altijd terechtkomt op het niveau van de board."

Technologie

De ontwikkelingen in de technologie gaan ondertussen onverminderd door en die vormen op zichzelf ook weer het verhaal over wat er allemaal mogelijk is. "Er kan steeds meer en de gedachtenvorming daarover wordt deels geschapen door de digitale werkelijkheid. Dat is bij iedere branche een ander verhaal. Het gaat erom hoe technologie de zorg kan helpen en hoe technologie het onderwijs kan helpen."

Tijdens zijn keynote op The Future of Business Technology zal Erik van Ommeren hierop verder gaan, met onder meer de vraag waarom we vandaag moeten nadenken over de keuzes die we maken en het effect van die keuzes op de toekomst. "Denk nu na over de impact voor later. Dat zijn we niet gewend, maar we hebben steeds meer technologieën die heel verstrekkend kunnen zijn als we niet over de consequenties in de toekomst nadenken: voor onszelf, voor de organisatie en de samenleving als geheel."