BIT stuit op weerstand bij van topambtenaren en bewindspersonen

Nederlandse topambtenaren en bewindspersonen zijn niet gelukkig met het Bureau ICT-Toetsing (BIT), dat omvangrijke ICT-projecten van de overheid toetst. Er is veel weerstand tegen het werk van de toezichthouder.

Dit meldt het NRC op basis van anonieme bronnen. Het BIT houdt als onafhankelijke organisatie toezicht op ICT-projecten die worden uitgevoerd door de overheid. De organisatie is opgericht op advies van de commissie-Elias, die onder leiding van VVD'er Ton Elias onderzocht waardoor veel ICT-projecten van de overheid het budget en de planning overschrijden, of zelfs mislukken. Het BIT werd in 2015 opgericht.

'Ze willen het BIT onschadelijk maken'

Het succes van het BIT lijkt nu echter de onafhankelijkheid van de organisatie in gevaar te brengen. "Alles wijst erop dat ze het BIT onschadelijk willen maken", zegt een betrokkene tegen het dagblad. De bron waarschuwt dat indien niet wordt opgepast, alles waaraan afgelopen jaren is gewerkt verloren gaat.

Een oud-topambtenaar wijst erop dat binnen de toplagen van veel ministeries ambtenaren vooral bezig zijn met zichzelf. "Je laat liever een probleem voortbestaan dan dat je je minister bij de Tweede Kamer in de problemen brengt", aldus de voormalig ambtenaar. Andere (voormalig) ambtenaren bevestigen dit beeld.

Cultuur botst

Deze cultuur botst met het werk van het BIT. "Elk gestopt project is een topambtenaar die een knakje in zijn carrière heeft. Hoe meer gestopte ict-projecten, hoe groter het reservoir van ambtelijke tegenstand", legt een betrokkene uit.

Ondanks deze botsingen kon het BIT lange tijd onafhankelijk zijn werk doen. Dit voorjaar is daar echter verandering ingekomen, melden de bronnen. De onafhankelijke Toezichtsraad - die als taak heeft de onafhankelijkheid en kwaliteit van het BIT te bewaken - krijgt in november 2018 een tweejaarlijkse evaluatierapport binnen. Het onderzoek is uitgevoerd door externe consultants van Andersson Elffers Felix (AEF) en is lovend. "Het bureau acteert op professioneel niveau en de toetsen die het oplevert zijn van hoge kwaliteit", concludeert het rapport onder meer.

Onderzoek onder representatieve groep

AEF heeft voor het onderzoek gesproken met een groep van ambtenaren op ministeries die samen betrokken zijn geweest bij 68% van de projecten die het BIT in de twee jaar daarvoor heet onderzocht. De Toezichtsraad van het BIT oordeelt dat deze groep representatief is. Secretaris-generaal Maarten Schurink van het ministerie van Binnenlands Zaken en Koninksrelaties denkt daar anders over, meldt het NRC. Hij zou bij de Toezichtsraad hebben aangedrongen meer kritiek op het BIT in het rapport op te nemen, bijvoorbeeld door met meer CIO's in gesprek te gaan. Dit heeft de Toezichtsraad geweigerd. "Het ministerie wilde het rapport inhoudelijk beïnvloeden", stelt een betrokkene.

In een formele nota aan staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlands Zaken wordt geadviseerd de evaluatie van het BIT naar de Tweede Kamer te sturen, met daarbij de mededeling hier geen conclusies uit te trekken en een eigen onderzoek uit te voeren. Knops neemt deze stap eind maart en stelt hierbij zorgen te hebben over de balans in de samenstelling van de interviewlijst. De staatssecretaris wil daarom over de toekomst van het BIT pas een besluit nemen als hij eigen onderzoek heeft uitgevoerd. BIT is opgericht als tijdelijke organisatie en blijft in ieder geval tot begin 2020 bestaan.

'Kamerbrief kon écht niet'

Gerko Baarslag, voormalig lid van de Toezichtsraad, uit felle kritiek op de brief van Knops. "De Kamerbrief kon écht niet. Het was principieel onjuist, een motie van wantrouwen", zegt Baarslag tegen het NRC. Baarslag stapte op bij de Toezichtsraad vanwege het handelen van de top van het ministerie van Binnenlandse Zaken.

Opvallend is ook dat een begeleidende brief waarin de Toezichtsraad onderbouwt waarom het onderzoek wel representatief is, door het ministerie van Binnenlands Zaken niet naar de Tweede Kamer wordt gestuurd. Dit zou door een administratieve fout niet zijn gebeurd. De Toezichtsraad heeft deze brief uiteindelijk zelf naar de Tweede Kamer gestuurd, maar haalde hiermee de woede van Knops op zijn hals. Een woordvoerder van BZK meldt dat Knops deze actie 'onacceptabel' vond.

Meer informatie is te vinden in het artikel van NRC.