Rol van de CIO raakt de maatschappij

Het thema van de aanstaande editie van Gartner IT Symposium/Xpo, Leading the Digital Society, vindt nu al weerklank in de markt. “Wees je niet alleen bewust van het effect van je handelen binnen je directe invloedscirkel, maar ook het effect ervan buiten die directe invloedscirkel. Dàt is de belangrijkste verandering die we allemaal moeten doormaken”, zegt Jurgen Duijster, directeur van Transfer Solutions.

“We zien dat de impact van wat de CIO doet veel groter is dan voorheen”, aldus Jurgen Duijster. “We hebben de afgelopen tijd bijvoorbeeld duidelijk in de praktijk gezien wat het effect van ICT is op de maatschappij, bijvoorbeeld bij de grote 112-storing. Ook de NCTB heeft gezegd dat digitalisering de maatschappij kwetsbaar maakt. Het is opvallend dat daar waar de CIO vroeger echt met de technologie bezig was, we nu zien dat de CIO veel invloed op de business heeft.”

En dat gaat volgens hem steeds verder. “Want de impact van dat waar de CIO over beslist is veel groter dan voorheen. Er wordt gewerkt in ketens er is meer connectiviteit, er wordt veel data uitgewisseld. En met grotere mogelijkheden komt grotere verantwoordelijkheid. Dat is weer wat wij belangrijk vinden. Wij adviseren de CIO over beslissingen, en als je beslissingen neemt is het in onze optiek belangrijk om verder te kijken dan alleen de technische oplossing. Verder kijken dan de impact op de business, maar ook kijken naar de impact op de keten, de maatschappij en de mens. Dat klinkt zwaar misschien, maar het is wel zo.”

Principes

“Een ander voorbeeld hiervan is de Boeing 737 MAX, die steeds langer aan de grond moet blijven na twee ongelukken door problemen met de software. Hoe meer er kan op IT-gebied, hoe meer er ook mis kan gaan. Dat is waar CIO’s zich wel bewust van moeten zijn. Kijk niet alleen naar wat er technisch kan, of de business verbeterd kan worden, maar neem er ook principes in mee, zoals privacy bij design en security by design. Denk na over afhankelijkheden.”

Als partner, als adviseur van de CIO, moeten Duijster en zijn collega’s zich daar ook bewust van zijn. “Vroeger kwamen we alleen binnen voor technisch advies, daarna voor de business impact. Ook voor ons als partner verandert het onderwerp waarover we praten met de CIO, en ook wij moeten ons daarin ontwikkelen. We zien in onze klantenkring ontwikkelingen die duidelijk veel meer impact hebben op de omgeving, dan projecten vroeger hadden.”

Gedragsverandering

Een voorbeeld daarvan is een klant die voorheen tankpassen leverde: “Die heeft een oplossing bedacht voor het tanken door bedrijven, maar biedt eigenlijk mobiliteit as a service. Dat betekent dat je na moet denken over gedragsveranderingen bij medewerkers van bedrijven, wat weer invloed heeft op de maatschappij. Hoe snel het gaat weten we natuurlijk niet.”

“Dat is ook een les voor de CIO, wees je bewust van de beperkingen die er kunnen zijn, van veiligheid tot wat mensen psychologisch aankunnen, of willen. Dat aspect wordt nogal eens onderschat. Een mooi voorbeeld is Domotica. Wat technisch kan blijkt in praktijk soms niet zo prettig te zijn voor mensen, en daarom gebruiken ze het minder dan gedacht. Daar moet je je van bewust zijn. Zeker als je iets bouwt wat effect heeft op grote groepen mensen in de maatschappij.”

Bijblijven

Een ander voorbeeld is het samenwerkingsverband van datahouders bij de overheid, die data open maakt. “Dit betekent dat veel mensen die data kunnen gebruiken. Daar moet je dus wel goed over nadenken, wat kan er met die data gebeuren, welke partijen gaan het gebruiken, wat gaan ze ermee doen?

Ook als adviseur moet je bijblijven. “Dat vraagstuk kent verschillende dimensies”, zegt Duijster. “Praktisch speelt een rol dat je je altijd moet blijven verdiepen in de ontwikkelingen die plaatsvinden. Voor ons is het altijd belangrijk dat je ontwikkelingen vertaalt naar je organisatie, dus missie, visie en strategie herzien op basis van wat er allemaal verandert. Dat vraagt soms om andere competenties binnen je bedrijf.”

Missie

“Overigens is onze missie niet veel veranderd, het klopt nog steeds dat we IT willen gebruiken om de samenleving beter te maken. Dat is een positieve insteek die nog steeds geldt, alleen de impact die IT heeft is in de loop der jaren groter geworden. Waar het eerst ging om één applicatie en de impact van die applicatie op één bedrijf, gaat het nu om een digitale transformatie die veel verder gaat. De kern is de overgang van data naar informatie, naar kennis, naar wijsheid. Op dat laatste vlak krijgen we veel vragen als adviseur, want iets dat slim is en technisch kan hoeft nog niet wijs te zijn. Dat is waar sommige partijen hard tegenaan lopen. Dat is de verandering die zowel wij als de CIO moeten doormaken.”

De vragen die hij krijgt van de CIO’s zitten daar nog niet helemaal. “Vaak gaan de vragen concreet nog over het effect van de digitale transformatie op de eigen organisatie, wat is het effect op het verdienmodel en wat is het bestaansrecht van het eigen bedrijf? Dat is terecht, want daar ben je primair verantwoordelijk voor. Het echte vergezicht van bijvoorbeeld het effect van connected devices en het veranderende koopgedrag van klanten zit nog op het eigen niveau, en niet op het niveau van bijvoorbeeld vervoersbewegingen in een stad. Daar wordt wel over gepraat, maar CIO’s zijn daar nog niet echt in praktijk mee bezig.”

CIO’s, maar wij ook als adviseur, moeten onszelf dus blijven uitdagen om buiten de eigen grenzen te kijken. “Wees je niet alleen bewust van het effect van je handelen binnen je directe invloedscirkel, maar ook het effect ervan buiten die directe invloedscirkel. Dàt is de belangrijkste verandering die we allemaal moeten doormaken.”

Daarbij gaat het niet meer om alleen de CIO, maar ook andere executives. “Wij zien dat de CIO zelf veranderd is. Tien tot twaalf jaar geleden had de CIO die functie op basis van de technische competentie. Wat je nu ziet is dat je met dezelfde functietitel te maken hebt, maar praat met mensen die een heel ander karakter hebben dan tien jaar geleden. Het gaat nu om de business. Het verenigt zich met andere C-levels. Want bijna ieder bedrijf is tegenwoordig een soort van IT-bedrijf. De oude rol van de CIO komt niet meer terug. Hij draagt wel verantwoordelijkheid voor de IT, maar de verantwoordelijkheden zijn veel groter geworden.”

Auteur: Johan van Leeuwen