Hoe verloopt het herstel van de Nederlandse economie in 2021?
In het ING basisscenario zal de Nederlandse economie in 2021 naar verwachting met 2,6% groeien en eind 2021 99 procent van de pre-covid omvang bereiken. Een tweede bbp-dip tegen het einde van 2020 als gevolg van het aanwakkerende corona-virus en de nieuwe lockdown maatregelen zullen het herstel in het begin van 2021 vertragen. De fiscale steun en de overheidsherstelmaatregelen blijven en de vooruitzichten voor de virusindamming verbeteren met de start van de vaccinatieprogramma’s over de hele wereld.
Terwijl het Nederlandse bbp in het tweede kwartaal van 2020 -9,9 procent lager was dan in 4Q19, sprong het terug naar -3,0% in het derde kwartaal. Dit beter dan verwachte herstel werd gestopt door de tweede Covid-19-uitbraak die in september begon. Geleidelijk aan heeft de Nederlandse regering maatregelen genomen om afstand te nemen van sociale zaken, maar minder streng dan de lockdowns die in het voorjaar werden gezien, maar bars, restaurants, theaters, bioscopen en musea zijn weer gesloten, terwijl scholen, sportscholen en kapsalons nu open zijn.
Aangezien bedrijven beter voorbereid zijn en het beleid minder streng is, verwachten we dat de daling van het bbp in 4Q120 (-2 procent groei kwartaal op kwartaal) veel minder ernstig zal zijn dan in 2Q20. Voor het volledige jaar verwachten we dat het bbp 4,3 procent lager zal zijn dan in 2019. Hoewel dit een ongekende klap voor de economie is, is het niet zo erg als we aanvankelijk hadden voorzien, ondanks een tweede gedeeltelijke blokkering. De belangrijkste reden is dat het derde kwartaal een verrassend sterke opleving heeft laten zien, waarschijnlijk dankzij een genereus steunpakket van de overheid. Het doorbreken van bezuinigingen heeft ertoe bijgedragen dat de impact van covid-19 op de Nederlandse economie is verzacht.
De overheid blijft de economie steunen
Half oktober kondigde de Nederlandse regering aanvullende stimuleringsmaatregelen en de verlenging van enkele bestaande steunmaatregelen aan, met name enkele garanties. Dit komt neer op een half miljard euro (0,1 procent bbp), wat macro-economisch gezien ondergeschikt is. Dit komt bovenop het derde pakket, dat op 1 oktober van start ging en ongeveer overeenkomt met de uitbreiding van de belangrijkste ondersteuningsinstrumenten, zoals loonsubsidies, uitkeringen voor zelfstandigen en compensatie voor vaste lasten, tot medio 2021.
De regering benadrukte onlangs dat deze ondersteuningsinstrumenten automatisch fluctueren met de omzet van de bedrijven en dat ze bereid is om deze hogere bedragen uit te geven wanneer dergelijke omzetten in 4Q20 dalen. ING schat de totale uitgaven aan ondersteunende maatregelen in 4Q20 op ongeveer 1 procent van het jaarlijkse bbp.
Zwakke start voor 2021
Aangenomen wordt dat Europese regeringen voorzichtiger zullen zijn met een geleidelijke afbouw van anticoronavirusmaatregelen tijdens de tweede golf, dus we verwachten een gematigde groei in het eerste kwartaal van 2021, die in het tweede kwartaal zou moeten versnellen. In Nederland zouden we meer testen moeten zien, terwijl de start van het vaccinatieprogramma in de eerste helft van het jaar beschikbaar komt.
Omdat het bereiken van een brede immuniteit tijd kost, wordt 2021 een jaar waarin het economisch herstel nog wordt afgeremd. Met name de investeringen zullen naar verwachting lijden onder de onzekere vooruitzichten die zo sterk afhangen van de ontwikkeling van het virus, en zullen eind 2021 pas terug zijn op 95 procent van het niveau van vóór de Coved. De export van goederen zal naar verwachting volledig hersteld zijn tegen dan, terwijl het verbruik naar verwachting nog steeds met 1 procent achterblijft. Het bbp zou in 2021 2,6 procent hoger kunnen zijn dan in 2020, en tegen het einde van het jaar 99 procent van de pre-covid-omvang bereiken. De onzekerheid blijft groot en de groei kan ook langzamer verlopen.
Maar voor één keer lijken de risico's naar boven gekanteld: vaccinatie, massa-testen en betere behandelingsopties kunnen allemaal samenkomen en een verrassend snelle volledige opening van de economie mogelijk maken.
Langzamere investeringen belemmeren herstel
Horeca, vervoer (met name luchtvaart en openbaar vervoer) en dienstverlening (vooral reisbranche en personeel) kenden de grootste terugval in 2020. Ook deze sectoren zullen in 2021 de hoogste groei laten zien, hoewel ze zich niet volledig zullen herstellen. Voor de horeca verwachten we een groei van 40 procent in 2021, na een daling van 40 procent in 2020. Hogere werkloosheid zal de consumentenbestedingen in hotels, restaurants en bars temperen, terwijl de terugkeer van buitenlandse toeristen onzeker zal zijn en afhankelijk van virusontwikkelingen.
In tegenstelling tot andere branches groeide de detailhandel in 2020, toen vooral doe-het-zelfzaken en online winkels profiteerden van de coronaviruscrisis. Hier verwachten we slechts een beperkte groei voor 2021. Online winkelen deed de vraag naar pakketbezorging toenemen. Andere zakelijke dienstverleners, zoals notarissen, accountants en adviseurs, werden slechts in geringe mate getroffen. Hoewel de vraag naar sommige diensten lager is, wordt thuiswerken in 2021 voortgezet.
De vraag naar uitzendkrachten zal naar verwachting in de loop van volgend jaar weer aantrekken. Bedrijven zullen vaak eerst tijdelijke krachten inhuren als ze weer gaan groeien. De industriële productie zou in 2021 een bescheiden herstel van 2 procent moeten laten zien aangezien de export zal stijgen en de toeleveringsketens (uit Azië) intact blijven in tegenstelling tot begin 2020. De bouwsector is de enige sector waarvoor we een productiedaling in 2021 voorzien. Het wordt vaak laat in de economische cyclus getroffen vanwege de lange doorlooptijden van projecten.
