Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed belicht informatiehuishouding Rijksoverheid

In een analyse van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed is de informatiehuishouding bij de Rijksoverheid over de laatste 15 jaar belicht in het rapport 'Een dementerende overheid?'

In deze publicatie wordt eerst de situatie rond informatiehuishouding geschetst. Vervolgens worden de problemen, de risico’s die daardoor optreden en de oorzaken daarvan beschreven. De notitie sluit af met zes verbetervoorstellen en met een reflectie op de positie van het toezicht.

De informatiehuishouding van de overheid is geregeld negatief in het nieuws. Daarin wordt het beeld opgeroepen dat de overheid steeds minder in staat is om (op tijd) gevraagde informatie op te leveren. De digitalisering is in een rap tempo toegenomen. Daarmee verandert het landschap waarin de overheid haar informatie op orde moet houden. Tegelijkertijd wordt van de overheid verwacht dat zij een kritische samenleving bedient met tijdige, betrouwbare en volledige informatie. Dit zet een grote spanning op de wijze waarop die informatiehuishouding is ingericht.

Sinds de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed in 2005 haar rapport “Een dementerende overheid?” publiceerde, is de duurzame toegankelijkheid van informatie bij de centrale overheid moeizaam gebleven. In diverse rapporten constateerde de Inspectie dat een overzicht van de informatie ontbreekt, en dat de toegankelijkheid, volledigheid en authenticiteit van de overheidsinformatie onder druk staan. Het is vaak onduidelijk welke informatie bewaard wordt, en welke informatie vernietigd wordt. De overheid heeft moeite met het beheren van informatie die wordt verwerkt in nieuwe(-re) technologie. Bovendien is het geregeld onduidelijk wie verantwoordelijk is voor het beheer van welke informatie.

De Inspectie constateert daarom in de actuele situatie, ondanks alle gedane inspanningen, nog steeds een toename van de risico’s voor de transparantie en de betrouwbaarheid van de overheid.

Er zijn veel oorzaken aan te wijzen voor de gebrekkige duurzame toegankelijkheid van overheidsinformatie. Overheidsinformatie is ook geen eenheidsworst en doet zich dan ook in veel gedaantes voor. De Inspectie ziet een onderschatting van het belang van de duurzame toegankelijkheid van overheidsinformatie bij bestuurders en topambtenaren. Dit gaat gepaard met een gebrek aan visie en met het ontbreken van een integrale aanpak. Binnen de overheid neemt de kennis over het beheren van informatie af. Er wordt vaak gewerkt met verouderde ICT, terwijl misplaatst tech-optimisme overheerst. De verantwoordelijkheden zijn vaak onduidelijk geregeld. En de wet- en regelgeving over overheidsinformatie is in diverse