Kunnen Europese vrouwen dé oplossing vormen voor het tekort in de IT?

Van de Europese beroepsbevolking werkt 5% in de IT, in totaal 12 miljoen mensen. Van hen is 19% vrouw. Bij de jongeren is het beeld een fractie gunstiger: van de 18 miljoen afgestudeerden in deze richting is 19,4% vrouw. Maar dan speelt ook weer het probleem dat van de afstudeerders een veel lager percentage vrouwen uiteindelijk in de IT belandt. McKinsey berekende onlangs dat als het aandeel dames in de tech-bevolking verdubbelt per 2027 (dus tot zo’n 40%), de Europese economie zo’n 260 tot 600 miljard (!) euro erop vooruit zou gaan.

Als het aandeel vrouwen in IT verdubbelt, zou de Europese economie er zo’n 260 tot 600 miljard (!) euro op vooruitgaan.

Er is dus nog ruimte voor verbetering, constateert Liesbeth Ruoff-van Welzen droogjes. Jarenlang was ze leidinggevende in de IT-branche en bij het Rijk, nu probeert ze bij het KNVI (platform voor Professionals in Informatiemanagement, Informatietechnologie en Informatievoorziening) op Europese schaal het aandeel vrouwen in ‘haar’ sector te vergroten en daarnaast de professionalisering van het IT-beroep te versterken, ‘omdat het van los zand aan elkaar hangt. Ik wil niet dat alleen Google of Microsoft iets te zeggen hebben over certificaten en diploma’s.’

Rolmodel

Ruoff-van Welzen vroeg recent Intelligence Group om data, om zo een beter en actueel beeld van de sector te krijgen en te zien hoe de situatie verbeterd kan worden. ‘In 20 jaar tijd heb ik me nooit erover verbaasd dat ik vrouw was in de techwereld, dat was vanzelf zo gegroeid. Nu willen mensen dat ik een rolmodel word, maar ik zoek het liever in data.’

Uit die data blijkt bijvoorbeeld dat vrouwen in de techsector in vrijwel heel Europa overwegend meer en actiever op zoek zijn naar een baan dan de mannen. Behalve dan in Nederland. Sowieso zie je hier minder arbeidsmarktactiviteit van IT’ers, maar onder vrouwen dus nog minder dan onder mannen. Vergeleken met de andere landen springen vooral de Belgische dames eruit met ruim 16% actief baanzoekenden, vergeleken met 8% bij de mannelijke zuiderburen.

Vrouwen lang ontslagen

In tegenstelling tot veel andere Europese landen, zei de Nederlandse regering na de Tweede Wereldoorlog dat de man het geld moest verdienen voor het hele gezin. Vrouwen werden destijds nog ontslagen als ze gingen trouwen. ‘Maar niet in België. Niet in Engeland. Daar is het veel normaler gebleven dat mannen en vrouwen samen voor het gezinsinkomen zorgen’, aldus Ruoff-van Welzen.

‘De achterstand van Nederland ten opzichte van bijvoorbeeld Engeland is qua werkende vrouwen nog steeds niet ingelopen.’

Veel mensen hebben de perceptie dat in Nederland zoveel werkende vrouwen zijn. ‘Grappig’, noemt ze dat. ‘Maar als een Amerikaanse collega mij dan vroeg of er nog meer vrouwelijke managers waren, moest ik ontkennend antwoorden. De progressieve perceptie klopt niet, zeker in de IT-sector. Die oude naoorlogse situatie werkt nog steeds door. De achterstand ten opzichte van bijvoorbeeld Engeland is nog steeds niet ingelopen. In andere landen zoeken IT-vrouwen meer, ze moeten wel.’

Nederlanders zijn kampioen latent banenzoekers, met de man voorop: 49%. Daarmee hangt samen dat we hier ook het laagste aandeel actieve zoekers hebben. Kijken we naar waar IT’ers helemaal niet op zoek zijn naar een (nieuwe) baan, dan vallen de Belgische mannen op met 53%, en de vrouwen met 41%. Ruoff wijst op de grote groei van zzp’ers in ons land ter verklaring. ‘Wij hebben een enorme zzp-community; dat zorgt voor een andere situatie. Zzp geeft meer vrijheid. We verdienen genoeg, we zijn ongelooflijk rijk, er is zoveel goed verzorgd in dit land. Dan krijgt al dan niet latent een baan zoeken een heel andere dimensie.’

Als je naar de totale mobiliteit op de arbeidsmarkt kijkt, het wisselen van baan dus, dan blijken Nederlandse IT-mannen het meest honkvast (zowel in hun huidige baan als bij hun huidige werkgever). In Groot-Brittannië is de mobiliteit veel groter, zowel in- als extern de eigen organisatie. Ruim een derde is daar jaarlijks op de arbeidsmarkt in beweging, waarvan verreweg het grootste deel nieuw emplooi bij een andere werkgever vindt.

Kijken we naar de sourcingdruk, dus hoe vaak IT’ers actief benaderd worden voor een andere baan, dan blijkt die druk in Nederland het hoogst, opvallend veel hoger dan in andere landen. Alleen de Britse mannelijke IT’er komt daar een beetje bij in de buurt. Maar nog veel opvallender is het verschil in Groot-Brittannië tussen man en vrouw. Britse vrouwen worden substantieel minder benaderd voor IT-functies dan hun mannelijke evenknieën. In Duitsland en België gaan mannen en vrouwen veel meer gelijk op, waarbij de Belgische vrouwen zelfs iets meer worden benaderd dan de mannen.

Pullfactoren

Europese Vrouwen (IT)

1. Mogelijkheid om van huis te werken
2. Ziektekostenverzekering
3. Voorzieningen om thuis te kunnen werken
4. Studiebudget
5. Flexibele uren

Europese Mannen (IT)

1. Bedrijfsauto
2. Bonus
3. Pensioen
4. 13e maand
5. Voordeeltjes van producten van werkgever

Een feest der herkenning

In Groot-Brittannië mikken IT-vrouwen meer op salaris en minder op een vast contract, Belgische dames kiezen juist voor inhoudelijk interessant werk, Nederlandse vrouwen ervaren de meeste sourcingdruk. Zo blijken er in de data van de Europese banenmarkt voor IT-vrouwen best grote verschillen. Ervaringsdeskundige Liesbeth Ruoff weet wel waar het damestechneutentekort vandaan komt en zet zich ervoor in dat vrouwen na hun studie in de sector blijven hangen. ‘Het levert gewoon geld op als je vrouwen erbij haalt.’

‘Het levert gewoon geld op als je vrouwen erbij haalt.’

Ruoff vindt deze pullfactoren een feest der herkenning. ‘Als je dit leest begrijp je dat bij de koffieautomaat mannen met mannen spreken en vrouwen met vrouwen. Vrouwen praten niet over de leaseauto. Ik heb er zelf nooit zo over nagedacht, ik kreeg een company car. Ik koos handigheid, keurig binnen het budget, de mannen opteerden voor kracht van motor. Zij waren jaloers op mij, want ik had de snelle motor! Een collega wilde mijn auto lenen, en reed er prompt de plomp mee in. Mannen willen extraatjes, vrouwen flexibele uren om het thuisfront te kunnen regelen.’

Veel verloop

Ruoff wijst erop dat werkgevers veel meer aandacht aan deze pullfactoren moeten besteden, om vrouwen voor de IT-sector binnen te halen. Het net verschenen rapport Future of jobs van het World Economic Forum bevestigt de data van Intelligence Group dat werkgevers hun werknemers verandering moeten bieden. ‘Europese IT-vrouwen willen nu niet intern omhoog, maar naar andere werkgevers. Dat leidt tot veel verloop, wel zo’n 20 procent. Als je steeds nieuwe mensen moet trekken en inwerken, ben je echt de klos.’

‘Als ze hun gendervooroordelen thuislaten, kunnen recruiters veel meer vrouwelijke kandidaten werven.’

Ze roept werkgevers op niet zo krampachtig naar cv’s te kijken. ‘Vrouwen zijn goed in analytisch en creatief denken, gebruik die vaardigheden! Upskilling en reskilling; het levert gewoon geld op als je vrouwen erbij haalt. De vrouwen die nu IT studeren gaan de gap met mannen niet dichten. Dus moeten we vrouwen uit andere sectoren vinden.’ Recruiters overschatten de technische skills die nodig zijn voor werken in de IT-sector, stelt Ruoff. ‘Met data omgaan? Heeft niets met techniek te maken.’ Als ze hun gendervooroordelen thuislaten, kunnen ze volgens haar veel meer vrouwelijke kandidaten werven.

Makkelijk hogerop

Britse IT-dames vinden de inhoud van hun werk belangrijker (28%) dan de heren (23%), maar veel minder dan vrouwen in Nederland en België (43%). ‘Als Britse IT-vrouw kun je veel makkelijker hogerop en carrière maken dan hier’, weet Ruoff. ‘Vrouwen eisen dat daar gewoonweg. Heel anders dan in Duitsland, waar het een enorme klus is als vrouw gehoord te worden. Zo’n achterstand inhalen duurt heel lang. Toen ik begon te werken, zei een Duitse mij: zet al je energie op je baan. Maar ze zei ook: zorg dat je kinderen krijgt, anders sterven we uit. Met zo’n dubbele taak is het als vrouw veel moeilijker om gezien te worden, dat kost meer energie.’

‘Waarom geen scrumsessies om 12 uur, midden op de dag, zodat ouders met kinderen ook kunnen meedoen?’

Van de huidige ongeveer 20% vrouwen naar 50%, is dat mogelijk? Ruoff: ‘Het kan wel groeien. Om een idee te geven: toen ik baas werd bij een bedrijf, liepen daar vooral mannen rond. Al binnen een paar jaar hadden we de omgekeerde situatie en was de man/vrouwverhouding 40/60% geworden. Ik denk dat het zat in het leiderschap, waardoor vrouwen makkelijk bij ons kwamen. Het werkklimaat in de IT kan veel vrouwvriendelijker. Je hebt bijvoorbeeld van die scrumsessies, allemaal bij elkaar. Mooi. Maar waarom niet om 12 uur, midden op de dag, zodat ouders met kinderen ook kunnen meedoen? Regel niet op tijden, maar op resultaat.

Door: Dirk Koppes en Liesbeth Ruoff – van Welzen