Frank Buytendijk - Gartner: De toekomst van computing: twee wereldbeelden botsen

Actueel is natuurlijk AI. “AI gaat met verbazingwekkende snelheid door alle stadia heen, zo blijkt uit de meeste klantgesprekken”, zegt Frank Buytendijk, Chief of Research bij het Gartner Futures Lab. “Vorig jaar was een jaar van experimenteren en uitproberen; nu is het een jaar van heel concreet kijken naar hoe we hier resultaat uit kunnen halen. Een van de gebieden waar in de praktijk het meeste naar gekeken wordt, is: hoe kun je de productiviteit van mensen verhogen?“

Vooral de stap van everyday AI naar game-changing AI, zoals Gartner de twee varianten van AI noemt, is een uitdaging. “Je moet eigenlijk je aannames loslaten. Wanneer je nu AI gebruikt om code te genereren voor een applicatie, en je wilt naar game-changing gaan, dan zou je kunnen zeggen: waarom genereer je eigenlijk nog code? Waarom heb je niet gewoon een gesprek met een AI, en aan het einde van het gesprek is er iets gebeurd?”

“Dat zou ook kunnen met een chatbot bij een gemeente, om een vergunning of subsidie te krijgen. Of bij de servicedesk van KLM om een vlucht te regelen of je geld terug te krijgen. Dan gebruik je AI echt om het begrip ‘applicatie’ te vervangen.” Dat raakt de volgende stap die er volgens hem aankomt: agents, onafhankelijk van elkaar acterende kleine stukjes software, die op basis van lerende principes iets voor elkaar krijgen.

Future of Computing

Dergelijke trends raken het onderzoek waar Buytendijk momenteel mee bezig is, en dat hij tijdens IT Symposium in Barcelona als Signature Sessie zal presenteren. Dit komt voort uit de activiteiten bij het Gartner Futures Lab, dat als missie heeft conventionele wijsheid ter discussie te stellen. “We kijken iets dieper en fundamenteler naar de toekomst. Een van die thema’s is Future of Computing.”

Opvallend aan dit thema is volgens hem dat het bedrijfsleven niet voorop loopt. “Bedrijven zijn veel meer volgend. Veel van de innovatie op dit gebied komt niet vanachter een bureau, maar richt zich op het dagelijks leven van mensen. Het gaat verder dan wat we de laatste twintig jaar hebben gezien, namelijk de consumententechnologie waar iedereen zijn eigen mobiele telefoon heeft.”

Twee richtingen

“De volgende stap is dat in de komende twintig jaar computing niet consument-gedreven is, ook niet bedrijfsleven-gedreven, maar gedreven wordt door evolutie. De evolutie van de mensheid, en zelf-evoluerende machines. Zelflerende machines dus. En in de kern is de Future of Computing geen technologie-vraagstuk, maar draait het om wereldbeelden.”

Gartner heeft twee mogelijke wereldbeelden uitgewerkt die volgens de onderzoekers sturend kunnen zijn in de Future of Computing. “De een noemen we Hyper Humanity en de andere, om in dezelfde stijl te blijven, Hyper Machinity. Ik weet niet of het woord 'machinity' bestaat in deze context, maar hier is het wel passend. Hyper Machinity betekent dat we met computing zoveel mogelijk de mens uit het systeem halen. We gaan zoveel mogelijk automatiseren om daarmee de wereld efficiënter en productiever te maken.”

Hyper Humanity lijkt het tegenovergestelde. “Daarin stellen we de mens centraal, sterker nog, de mens wordt het volgende computerplatform. Er zullen meer chips en meer technologie in ons lichaam komen. In toenemende mate zullen we chips in ons lichaam of in ons hoofd krijgen. Elon Musk is met Neuralink hier al ver mee, maar er zijn ook veel andere initiatieven.”

Spannend

Die twee wereldbeelden lijken op het eerste gezicht elkaars tegenovergestelde, maar volgens Buytendijk zijn Hyper Machinity en Hyper Humanity juist complementair. “Ze hebben allebei hetzelfde uitgangspunt, namelijk rationaliteit en de aanname dat een rationele wereld een betere wereld is. De vraag is alleen of dat wenselijk is.”

“Want rationaliteit en data vormen slechts één perspectief. Je wilt misschien ook relationeel of moreel beslissingen nemen. Niet alle dingen zijn in data te vangen. Die twee wereldbeelden zitten dus achter wat er in de Future of Computing gaat komen, in termen van nieuwe technologieën en nieuwe cases. Dus dat is enorm spannend.”

Wat tijd betreft zou dit over ongeveer vijftien jaar daadwerkelijk kunnen gaan spelen. “Maar wat we niet willen in die studie is dingen heel hard voorspellen, we presenteren niet een lineaire tijdslijn. We presenteren golven, maar die moet je zien als directioneel, ze wijzen een bepaalde kant op. Of dat dan twaalf jaar duurt of vijftien jaar of 22 jaar vind ik minder interessant.”

Beperkingen

Dichterbij dan Hyper Humanity en Hyper Machinity, Horizon 3 genoemd in het onderzoek, zijn Horizon 1 en Horizon 2. “Horizon 1 is de trend dat we wel door-evolueren, maar in toenemende mate allerlei beperkingen tegenkomen. Beperkingen in de zin van beschikbare elektriciteit, van bandbreedte, geopolitieke constraints. Er zijn aan alle kanten beperkingen, waardoor de evolutie die aan de gang is op een gegeven moment tot stilstand kan komen, of in ieder geval minder snel groeit.”

“Er is dus nu al een enorme behoefte aan energie-efficiënte computing, en allerlei vormen die minder elektriciteit gebruiken. We denken dat dit in de eerste horizon, in de komende drie tot vijf jaar, nog niet helemaal opgelost zal worden. Dit probleem zal een probleem blijven. De eerste oplossingen zullen we waarschijnlijk zien in post-quantum cryptografie.”

Quantum speelt vervolgens een belangrijke rol in Horizon 2. “Als je mensen vraagt wat de toekomst van computing is, worden quantum computers veel genoemd. Maar hoewel er zeker een plek zal zijn voor quantum, is dat niet het enige. Het zal een tijdperk van alle manieren van computing tegelijkertijd worden.”

Complexiteit

“Vandaag de dag hebben we computing in de cloud naast mobile, naast pc's, enzovoort. Maar het zijn allemaal vormen van generieke computing waarmee je allerlei taken kunt programmeren. In de tweede horizon, zo'n vijf tot tien jaar vooruit, zullen we meerdere computing-paradigma’s zien: klassieke computing, neuromorphic computing, quantum computing, misschien ook fotonica en biocomputing als fundamenteel onvergelijkbare en incompatibele vormen van computing.”

“Daarvoor heb je een vorm van orkestratie nodig om te kijken wat waar moet gebeuren. De complexiteit gaat omhoog, de kosten gaan omhoog, maar wat de mogelijkheden zijn zullen we moeten afwachten. Zijn die dusdanig van waarde dat we de complexiteit en de extra kosten accepteren? We gaan in ieder geval binnen afzienbare tijd naar een situatie waarin diverse vormen van computing naast elkaar zullen bestaan, en dat is waar bedrijven nu al rekening mee zouden kunnen houden.”

Registreer met 525 euro korting!

Dit artikel is gepubliceerd in de Gartner special in het kader van Gartner IT Symposium | Xpo 2024. De volledige agenda van het Gartner IT Symposium | Xpo is hier beschikbaar. Via deze webpagina kunt u zich ook registreren voor het symposium. Bespaar 525 euro door gebruik te maken van de code 'DutchIT'.