Innovatie heeft vooral een sociaal-economische component

Innovatie is niet een eenmalige verandering, het is een continu proces. Dat vraagt om een strategie waarin organisaties om kunnen gaan met die voortdurende veranderingen. En innovatie raakt niet alleen bedrijven, maar de hele economie. Dus ook de overheid zal een innovatiestrategie moeten ontwikkelen. Niet voor de korte termijn, maar over vijftien jaar zijn de maatschappelijke gevolgen wel degelijk merkbaar, zegt Herman van Bolhuis van CIONET.

“Het gaat bij bedrijven niet meer over wat en hoe”, zegt Herman van Bolhuis, partner bij CIONET. “Ze weten nu wel wat de enorme mogelijkheden van nieuwe technologie zijn. Dat hoef je bedrijven niet meer te vertellen. Ze hebben ook al heel vaak de eerste ervaringen opgedaan met nieuwe technologie, bijvoorbeeld in de vorm van een pilot met Internet of Things (IoT) of Blockchain.”

“Waar ze nu mee te maken hebben is een constante stroom van nieuwe technologie. Ze worstelen daarom met de vraag hoe ze die op continue basis kunnen monitoren, en dat op te nemen in hun strategie.” Dat het nu vooral gaat om de vraag ‘waarom’ is anders dan voorheen, waar je begon met ‘waarom’. Van Bolhuis: “Het gaat nu om de vraag ‘waarom besta je?’ Wat is je bestaansreden in de waardeketen? Het gaat er door die voortdurende verandering en disruptie om dat je óf zelf moet veranderen, óf je wordt veranderd. Dat is waar organisaties mee zitten.”

Slagkracht

Negentig procent van alle innovaties is tegenwoordig technologiegedreven. Maar zijn CIO’s daar bij betrokken? “Dat is vaak maar heel beperkt. Er zijn veel andere executives bij betrokken, bijvoorbeeld de marketing manager omdat het gaat om veel data. Maar die data moeten wel weer goed beheerd worden. In praktijk zie je op dat vlak dus vaak een mismatch”

Daarom worden innovatiemanagers steeds belangrijker, met een duidelijke eigen rol en een bijbehorend eigen budget. “We zien dat ze in toenemende mate rapporteren aan de board, aan de CEO. Het is logisch om dat onder te brengen bij IT, omdat die al gewend is met innovatie om te gaan. Zo krijg je slagkracht in een organisatie.”

Innovatiestrategie

Het gaat dus niet om één specifieke technologie, maar om het vermogen om nieuwe technologieën op te nemen in je organisatie en die in je voordeel te gebruiken. “Dat gaat veel verder dan de oude trends als business-IT-alignment, dat weet iedereen wel. En dat het in de cloud gebeurt weet iedereen ook wel. Eigenlijk gaat het ook niet meer om innovatie op zich, maar om de vraag hoe je en innovatiestrategie opzet als organisatie.”

De grote verandering, waar IT echt wordt toegepast, is volgens hem momenteel goed te zien bij praktische bedrijven, zoals in de maakindustrie. “Daar zie je dat alles samenkomt: robotisering, IoT, 3D-printen. Ik kom zelf vanuit de IT in die wereld, en dat geeft een heel verhelderende kijk. Alle veranderingen in de techwereld zijn IT-gedreven. En de executives op C-level in de maakindustrie hebben in praktijk moeite daar de vinger achter te krijgen.”

Economie

Dat hangt ermee samen dat IT altijd het ondergeschoven kindje is geweest. “De CIO heeft heel lang gezegd dat zijn functie in de board hoorde. En nu ziet iedereen dat IT cruciaal is om te blijven bestaan als organisatie. Waar IT eerst de informatierol kreeg, heeft IT nu echt een rol in de fysieke wereld. We komen ook echt in een andere fase van onze economie. We gaan naar de machine economy waar zaken als Blockchain een belangrijke rol krijgen. Ook de rol van de mens zal helemaal anders worden, en daar moeten we ook over nadenken.”

Wat zijn dan de sociaal economische vraagstukken die voortkomen uit het invoeren van nieuwe technologie? “Neem het voorbeeld van de introductie van robots op de bouwplaats. Je kunt zes metselaars vervangen door twee metselrobots en één persoon om die robots aan te sturen. Dat heeft sociale gevolgen, want waar blijven de andere vijf? En doordat er vijf banen verdwijnen krijg de overheid minder inkomstenbelasting binnen.”

Maatschappij

“Dat is ook een probleem. Ga je dan de arbeid van de robot belasten? Moet je fiscale regelingen treffen? Want anders kun je misschien als maatschappij niet meer bestaan. De vraagstukken waar we de komende tien tot vijftien jaar mee te maken krijgen zijn dan ook niet technologisch, maar sociaal-economisch. We moeten dus zorgen dat we zaken als het onderwijs en het belastingstelsel op tijd aanpassen om hierop in te spelen.”

“Er zijn al wel mensen in Den Haag die zich erin verdiepen, maar aan de andere kant zit er niemand in de Tweede Kamer met een IT-achtergrond. De politiek zal toch op den duur merken dat er economische gevolgen zitten aan robotisering. Dat speelt nu nog niet, maar over twintig jaar merk je het wel. En op langere termijn krijg je ook vragen over zingeving, bijvoorbeeld over werk-leven wanneer je minder werkt door technologische innovatie. Dat wordt het echte vraagstuk, niet de technologie zelf.”

Waarde

Innovatie moet nu dus ook niet gaan over losse technologieën, maar de achterliggende vragen van de waardeketen. “Wanneer je designer bent en er staat aan de andere wereld een 3D-printer tot je beschikking dan heb je een heel groot deel van je huidige keten niet meer nodig, Je streamt gewoon je design naar Tokyo, en dat wordt hierheen gestuurd. Er gaan steeds meer partijen die en paar procent verdienen in de keten weg. De economische waarde in de keten zal daarmee vooral voorin en achterin zitten.”

“Nederland is een transport- en doorvoerland, dus we gaan dat op termijn wel merken. Vooral in de duurdere items. Dat leidt tot heel andere systemen. Voor een aantal bedrijven zal die nieuwe waardeketen heel interessant zijn, en anderen zullen het niet overleven. Weer anderen die tussenin zitten moeten gaan nadenken over hun rol in de markt. Want wat is he bestaansrecht nog van een groothandel met zes miljoen items op voorraad? Je hebt dus kanshebbers, partijen die moeten uitkijken en je zult verliezers hebben. Daarom moet je als bedrijf goed nadenken over de vraag hoe je innovatie fundamenteel opneemt in je strategie.”

Meld je aan en kom 1 oktober 2019 tijdens FFWD Insights congres in de 3D Makers Zone te Haarlem in gesprek met zo'n 200 innovatiemanagers, CIO's, Digital Leaders, Sr. IT Management professionals over de belangrijkste ingrediënten voor een goede innovatiestrategie maar ook innovatieve thema's zoals onder andere Man vs Machine, Internet of Things en Sensoring, Blockchain Deployment Strategies, New Cyber Security Paradigms, Global Supply Chain, Advance Robotics, Deep Learning, Artificial Intelligence, AR/VR, Tech Trends, Platform Economy. Ga voor meer informatie naar www.ffwdinsights.com.