Slim dashboard moet regionale uitbraken COVID-19 voorspellen

Het eerste dashboard in Nederland dat met grote zekerheid voorspelt waar lokale oplevingen van COVID-19 besmettingen kunnen plaatsvinden. Daar gaat een multidisciplinair onderzoeksteam onder leiding van Nelly Litvak (foto), hoogleraar Algoritmes voor Complexe Netwerken aan de TU Eindhoven aan werken, dankzij een half miljoen euro subsidie van ZonMW.

Het team heeft sinds de corona-uitbraak in maart gewerkt aan voorspellingen op basis van geaggregeerde mobiliteitsinformatie uit het gebruik van mobiele telefoons. De subsidie wordt ingezet om die voorspellingen aanzienlijk te verbeteren, door de slimme combinatie met gegevens uit de COVID Radar App. Veiligheidsregio’s kunnen hiermee sneller en gerichter ingrijpen bij dreigende corona-uitbraken, en het ontstaan van nieuwe brandhaarden zelfs voorkomen.

De signalering van de verspreiding van COVID-19 besmettingen loopt op dit moment achter de feiten aan. Zo gaan er snel enkele dagen verloren aan het verkrijgen van testuitslagen en het achterhalen van mogelijk nieuwe besmettingen via contactonderzoek. Daarnaast is het achterhalen van de fysieke verplaatsingen van deze personen moeilijk of zelfs onmogelijk door tijdsgebrek.

Het nieuwe dashboard kan hier een groot verschil in maken, volgens projectleider Nelly Litvak. “Door de geaggregeerde mobiliteitspatronen te combineren met de data van risicovol gedrag in het wiskundige model van verspreiding van het virus, kunnen we de verspreidingsrisico’s van het ene naar het andere gebied vrij nauwkeurig vaststellen. Burgemeesters van veiligheidsregio’s zouden daarmee een mogelijke lokale besmettingsgolf kunnen zien aankomen en tijdig maatregelen kunnen nemen. Iets wat erg belangrijk is nu het virus weer om zich heen grijpt.”

En daar blijkt animo voor te zijn. De veiligheidsregio's Groningen en Twente hebben al toegezegd om het team direct vanaf het begin van feedback te voorzien. De eerste prototypes kunnen daarmee ontwikkeld worden met een zo optimaal mogelijke gebruikerservaring.

Gegevens combineren
De basis voor het identificeren van de besmettingen is de COVID Radar app, ontwikkeld door het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), en vanaf april dit jaar in gebruik. Met meer dan 3,5 miljoen ingevulde vragenlijsten door ruim 215.000 unieke gebruikers geeft deze app lokale inzichten in besmettelijke concentraties. De data zijn volledig geanonimiseerd, en daarom geschikt om te delen voor informatieanalyses.

Deze informatie wordt vervolgens gecombineerd met geanonimiseerde en geaggregeerde mobiliteitsdata, afkomstig van het data-analysebedrijf Mezuro. Hun data-platform bevat gegevens die zijn afgeleid van het mobiele telefoongebruik over geheel Nederland, in de vorm van woonlocatie, reisbestemming, duur van de reis en de wijze van verplaatsing (auto, trein, fiets e.d.).

De gecombineerde gegevens vormen de input voor IT-dienstverlener ilionx, die de regionale risico’s visualiseert in een goed te lezen dashboard. Het dashboard is een kaart van Nederland, onderverdeeld in gemeentes en veiligheidsregio’s. Het toont de historische en huidige patronen van besmettingen en verplaatsingen en zal ook een risicobepaling in beeld brengen van potentiële besmettingshaarden in de nabije toekomst.

Dashboard
Het team van TU/e, Mezuro, ilionx en UU is in maart al gestart met hun onderzoek naar het voorspellen van regionale COVID-19 uitbraken op basis van telefoongegevens. Na het combineren met de COVID Radar app, wisten zij in april een eerste prototype op te leveren. Over drie maanden moet de eerste testversie van het dashboard naar verwachting gereed zijn. Gedurende het verloop van het onderzoek, dat in totaal 1,5 jaar duurt, zal dit dashboard worden doorontwikkeld voor optimaal gebruik door beleidsmakers van bijvoorbeeld veiligheidsregio’s of gezondheidsautoriteiten.

Het onderzoek is met 500.000 euro gefinancierd door ZonMW, met naast de TU/e het LUMC als team achter de COVID Radar app, de Universiteit Utrecht, de Universiteit Twente, Mezuro en ilionx. Het TU/e team bestaat uit prof.dr. Nelly Litvak, prof.dr. Remco van der Hofstad, dr. Marko Boon en AiO Martijn Gösgens. Projectleider Nelly Litvak is geaffilieerd aan de Technische Universiteit Eindhoven en Universiteit Twente.