Drie stappen om webtoegankelijkheid te borgen in je bureau en organisatie

Stap 1: Bewustwording

Webtoegankelijkheid is geen keuze meer, maar een wettelijke verplichting. Wat momenteel voor overheidsinstanties al verplicht is, zal volgens de European Accessibility Act (EAA) 2019/882, vanaf juni 2025 ook gelden voor tal van commerciële organisaties. Deze act heeft tot doel ervoor te zorgen dat producten en diensten zoals e-commerce, smartphones, tablets, geldautomaten en e-books toegankelijk worden voor mensen met een handicap. In Nederland alleen al zijn er meer dan drie miljoen mensen die moeilijkheden ondervinden in het gebruik van digitale producten of diensten. In Europa zijn dat er meer dan vijftien miljoen. Dit varieert van mensen met beperkte motoriek (door reuma, tremor of spasmen) tot mensen met visuele of auditieve beperkingen (kleurenblindheid of (gedeeltelijke) blindheid), en mensen met lees- of taalproblemen, laaggeletterdheid of dyslexie. Ze hebben door hun beperking moeite met het gebruik van internet en vermijden daarom bijvoorbeeld sites met een gebrekkige navigatie.

Helaas zijn veel organisaties nog niet klaar om aan de wettelijke vereisten te voldoen. Hierdoor zijn ze niet op de hoogte van de mogelijke gevolgen, zoals boetes en het verlies van klanten. Gelukkig is het nog niet te laat voor digitale bureaus, organisaties en bedrijven om webtoegankelijkheid serieus te nemen. Meer bewustwording kan worden gecreëerd door de overheid, bijvoorbeeld met een grootschalige publiekscampagne die aantoont dat webtoegankelijkheid niet alleen van belang is voor blinden en doven, maar voor iedereen.

Johan Huijkman, accessibility engineer bij Q42: “Toegankelijkheid is niet zwart-wit. Ook mensen die we níet aanmerken als gehandicapt of beperkt, gebruiken digitale hulpmiddelen. Vanuit Q42 onderzochten we bijvoorbeeld hoeveel Nederlanders de toegankelijkheidsopties op hun telefoon activeren. Wat bleek? Bijna de helft van de Nederlanders heeft visuele en auditieve hulpopties geactiveerd op hun telefoon. Visuele instellingen worden het vaakst aangepast. Maar liefst 37% van de mensen gebruikt de donkere modus, bijna 10 procent schakelt vette tekst in op iOS. Dit zijn mensen die dus ook baat hebben bij webtoegankelijkheid."

En dat besef moeten bureaus en merken snel krijgen, want 2025 lijkt misschien ver weg, maar het komt sneller dan je denkt. En als je pas laat in het ontwikkelproces de toegankelijkheid toetst, heeft dat aanzienlijke gevolgen voor de benodigde uren, aldus Huijkman. “Begin dus nu met het creëren van draagvlak voor toegankelijkheid binnen je organisatie, betrek je gebruikers erbij en zorg ervoor dat dit onderwerp snel gemeengoed wordt. Niet omdat het je door de strot geduwd wordt, maar omdat je als bureau en merk zelf inziet welke kansen het je kan bieden.”

Stap 2: Educatie

Wie denkt dat je met een tool of druk op de knop je websites toegankelijk kan maken, heeft het mis. Natuurlijk kunnen tools en knoppen een goed hulpmiddel zijn, maar uiteindelijk is het borgen van webtoegankelijkheid in je organisatie mensenwerk. De capaciteit om een toegankelijke website te ontwikkelen, hangt grotendeels af van de vaardigheden en expertise van je team, bestaande uit ontwerpers, ontwikkelaars en contentmakers. "Het is een gezamenlijke inspanning," benadrukt Taeke Reijenga van Level Level. "Het begint bij de receptioniste die de telefoon opneemt, de projectmanager die een goed opgeleid team samenstelt en toezicht houdt op webtoegankelijkheid gedurende het hele project, de ontwerper die een toegankelijk ontwerp levert, de ontwikkelaar die zorgt voor een toegankelijke frontend met semantische HTML en voldoende informatie voor blinde bezoekers, en de contentmakers die begrijpelijke teksten schrijven met duidelijke links en gemakkelijk scanbare inhoud. Iedereen is betrokken, dus investeer in je team."

Gelukkig zijn er tal van online cursussen beschikbaar om je team te helpen hun vaardigheden op dit gebied te verbeteren. Een voorbeeld hiervan is The A11Y Collective, een platform met online cursussen die volledig zijn gericht op webtoegankelijkheid. Bjorn Post, lead product design van Valsplat benadrukt dat met training en educatie snel vooruitgang kan worden geboekt: "Digitale toegankelijkheid is een specialisme op zich, maar om te beginnen is het niet moeilijk. Je kunt snel grote stappen zetten. Als ontwerper kun je bijvoorbeeld letten op voldoende contrast, als frontend-ontwikkelaar kun je semantische HTML gebruiken en als tekstschrijver kun je alternatieve tekst voor afbeeldingen schrijven. Miljoenen Nederlanders zullen je dankbaar zijn."

Stap 3: Verantwoordelijkheden en processen verankeren

Wie webtoegankelijk echt wil borgen in de organisatie, moet tenslotte mensen intern aanwijzen die zich verantwoordelijk voelen en webtoegankelijkheid verankeren in de dagelijkse processen. Microsoft bijvoorbeeld zet zich in voor een werkomgeving die inclusiviteit omarmt en gaat nog een stap verder door talenten met beperkingen te ondersteunen en hun inzichten te integreren in de ontwikkeling van producten, websites en gebouwen. In 2016 werd Jenny Lay-Flurrie aangesteld als Chief Accessibility Officer om daadwerkelijk een gezicht te geven aan de toegankelijkheids ambitie. Met de hulp van haar team en de brede gemeenschap binnen Microsoft leidt Jenny sindsdien vele initiatieven om mensen met een handicap binnen en buiten Microsoft meer mogelijkheden te geven. Deze initiatieven variëren van het opzetten van de Disability Answer Desk, die gespecialiseerde klantenondersteuning biedt aan mensen met een handicap, tot het organiseren van de jaarlijkse Microsoft Ability Summit. De betrokkenheid van het hoogste management maakt dat iedereen intern ziet en voelt dat webtoegankelijkheid belangrijk is, en geen ‘speeltje’ van het designteam. Uiteindelijk heeft iedereen, van marketing en sales tot de receptioniste aan toe, een rol te vervullen. Het digitale team bij Microsoft bijvoorbeeld stelt voortdurend de vraag: "Hoe kan elke rol bijdragen aan het verbeteren van digitale toegankelijkheid?"

Bottum-up

Belangrijk is ook dat medewerkers zelf veranderingen in gang zetten als het management stil blijft. Deze bottom-up revolutie vergt wel moed, zoals Taeke Reijenga benadrukt. "Je moet het leiderschap een spiegel durven voorhouden: 'Willen we echt toegankelijk zijn of niet?' Daar draait het uiteindelijk om. Volharding en moed zijn essentieel om webtoegankelijkheid te verankeren en te laten slagen binnen een organisatie. Dit geldt ook voor het integreren van webtoegankelijkheid in bedrijfsprocessen via gestructureerde training. Bij Level Level bijvoorbeeld, doorlopen alle nieuwe medewerkers en stagiairs eerst ons cursusaanbod, zodat ze goed voorbereid zijn en webtoegankelijkheid werkelijk onderdeel wordt van hun denken en doen. Zo blijven ambities geen loze woorden."

Inbedden in de organisatie betekent tenslotte ook dat er controle plaatsvindt, dat iemand zich verantwoordelijk voelt om te checken of je als merk op de goede weg zit. Ook daar moet je een proces voor inrichten. Wie wordt verantwoordelijk? Hoe wordt toegankelijkheid structureel getest? Hoe worden de eindgebruikers daadwerkelijk betrokken?

Al deze puzzelstukjes dragen bij aan het uiteindelijke succes, maar de weg daarnaartoe is een proces. Een proces dat ook onvermijdelijk gepaard zal zijn met vallen en opstaan, maar het is belangrijk om niet ontmoedigd te raken, maar in plaats daarvan te focussen op kleine, incrementele verbeteringen. Succes!

Deze bijdrage werd mede mogelijk gemaakt door Johan Huisman en Taeke Reijenga, bijgedragen van Dutch Digital Agencies

Dutch Digital Agencies (DDA) verenigt en vertegenwoordigt de beste digitale bureaus van Nederland. Samen maken ze de wereld om ons heen steeds een beetje slimmer. Stap voor stap, klik na klik. DDA verenigt Nederlands beste verslimmers.

Sinds 2002 verbindt DDA de meest toonaangevende digitale bureaus. Ze delen kennis en ervaringen, prikkelen met nieuwe ideeën en digitale toepassingen en laten zien wat de digitale branche in huis heeft. Samen de snelgroeiende branche versterken en bijdragen aan de ontwikkeling van het talent van morgen.

Met ruim 150 leden staat de vereniging voor het beste dat de Nederlandse digitale industrie te bieden heeft: bedenkers en makers, ontwerpers en coders, testers en verslimmers. Flexibele teams met flexibele denkers. Altijd bezig met de volgende oplossing.