Schade bankhelpdesk oplichting daalt flink

Volgens Teamlead Veiligheidszaken Marco Doeland van de Nederlandse Vereniging van Banken zorgt online fraude voor veel leed en stress bij slachtoffers: ‘Daarbij verdwijnen de opbrengsten regelrecht in de zakken van fraudeurs die daarmee weer andere criminele activiteiten financieren. Dat maakt online fraude tot een groot maatschappelijk probleem dat alleen kan worden opgelost als alle betrokken partijen maatregelen nemen en de handen ineenslaan.’

De daling van het schadebedrag is te verklaren door verschillende factoren. Door de vele media-aandacht en de gezamenlijke campagne ‘Frauderen. Zo werkt het!’ worden klanten zich steeds beter bewust van de methodes die fraudeurs inzetten om mensen op te lichten. Hierdoor trappen ze er minder vaak in. Ook hebben banken in het afgelopen jaar extra maatregelen genomen om klanten te beschermen. Voorbeelden hiervan zijn het verlagen van de daglimiet van betaalrekeningen en het inbouwen van een tijdslot bij het verhogen van de daglimiet.

Een verdere verklaring is dat de politie in de afgelopen periode nogal wat aanhoudingen heeft verricht en zijn er relatief hoge straffen uitgedeeld. Politie programmadirecteur Theo van der Plas: ‘Bij de politie leeft een breed besef dat het gaat om ernstige vormen van criminaliteit met een grote impact op slachtoffers. We hebben daarom veel geïnvesteerd in opsporingsonderzoeken én in de samenwerking met partners zoals banken.’

Meer maatregelen nodig

Om de schade door online fraude verder omlaag te brengen is het essentieel dat ook andere partijen maatregelen nemen. Zo is het nu nog veel te makkelijk voor online criminelen om anoniem te blijven of zich voor te doen als iemand anders. Het zou daarom goed zijn als aanbieders van onlinedienstverlening en bijvoorbeeld prepaid simkaarten worden verplicht om de identiteit van hun klanten te checken. Verder zouden social mediabedrijven en search engines kunnen investeren in het opsporen en verwijderen van frauduleuze advertenties. En om online oplichting beter te kunnen detecteren en voorkomen zou de overheid het makkelijker moeten maken om gegevens te delen.

Coulance

In 2020 besloten banken om de schade bij bankhelpdeskfraude onder voorwaarden uit coulance te vergoeden. Zo moeten criminelen zich hebben voorgedaan als medewerkers van de eigen bank en niet van een andere organisatie. Ook slachtoffers die al eens een vergoeding hebben gehad voor bankhelpdeskfraude komen niet nog een keer in aanmerking voor een vergoeding. In 2023 werd de schade door bankhelpdeskfraude in 69% van de gevallen vergoed.

Totale schade gedaald

Ook bij andere fraude vormen daalde de schade waardoor het totale bedrag van fraude in het betalingsverkeer van 2023 uitkwam op 36 miljoen euro. Zo daalde de directe schade als gevolg van phishing naar inlogcodes met ruim 80% tot minder dan een miljoen euro. Indirect blijft phishing een probleem, omdat criminelen op grote schaal phishen naar persoonsgegevens via valse websites of social media. Die gegevens worden vaak ingezet om het oplichtingsverhaal geloofwaardiger te maken. Ook voor deze fraudevormen geldt dat alle partijen in de keten moeten blijven inzetten op samenwerking om de schade verder terug te dringen.