Oproep aan politieke partijen: kijk voorbij de waan van de dag

Rudy van Belkom, initiatiefnemer en directeur van de Stichting Toekomstbeeld der Techniek: “Vooral de implicaties van opkomende technologieën zijn een blinde vlek van de politiek. De toeslagenaffaire heeft dit pijnlijk duidelijk gemaakt. Hoe gaat algoritmische besluitvorming zich de komende 20 tot 30 jaar ontwikkelen? Het is van belang hier nu al aandacht voor te hebben, nu kunnen we immers nog keuzes en bijpassend beleid maken.”

De Toekomst Kamer is een onafhankelijke denktank van meer dan 50 organisaties vanuit de overheid, wetenschap, markt en maatschappij. De Toekomst Kamer gaat de Tweede Kamer input leveren op gebieden waar technologie en maatschappij elkaar raken. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van ChatGPT in het onderwijs of autonome wapens in het leger.

Tegen de waan van de dag

Barbara Kathmann, voorzitter van de Kamercommissie Digitale Zaken, nam het initiatief in ontvangst. In het huidige systeem is het erg moeilijk om goede besluiten te nemen voor de toekomst, zei ze. “Er gebeuren nu te veel ‘technologische ongelukken’. Er is teveel versnippering van middelen, kennis, geld en deskundigheid. Ik ben daarom heel blij met de Toekomst Kamer, een instrument tegen de waan van de dag.”

Daarop volgde een paneldiscussie met Tweede Kamerleden over het belang van langetermijndenken in de politiek. Naast Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) namen Judith Tielen (VVD) en Jesse Six Dijkstra (NSC) deel aan het panel.

Is er wel voldoende kennis over technologie in de Kamer? Jesse Six Dijkstra: “Kennis is heel handig, maar je hoeft technologie echt niet tot in elk bitje en byte’tje te begrijpen. Als je maar oog hebt voor de impact. We kunnen ons verstoppen achter algoritmes die heel complex zijn, maar technologie is ook een visie op een samenleving. Hoe willen we samenleven? Als we het dan bijvoorbeeld hebben over mobieltjes op middelbare scholen, dan gaat het opeens leven, want dan wordt het tastbaar.

Transparant maken

Hoe zou de politiek beter kunnen omgaan met de lange termijn? Judith Tielen: “De Toekomst Kamer ontwikkelt toekomstscenario’s. Dat is interessant, want dan kun je vanuit de Kamer het kabinet bevragen, waarom het ene scenario wel en het andere niet. Je moet transparant maken waar je voor kiest en de afwegingen die je maakt.” Barbara Kathmann: “Op welk toekomstscenario is dit beleid gestoeld? Ik denk dat het niet lang gaat duren voordat die vraag voorbijkomt in de Kamer!”

Na de paneldiscussie werden de eerste Toekomst Kamerleden geïnstalleerd - medewerkers van onder andere het Ministerie van Justitie en Veiligheid, het UWV, de TU Eindhoven en RELX. Zij zijn op dit moment bezig met een vraagstuk rond het algoritmeregister. Naar verwachting zal De Toekomst Kamer de resultaten in april aanleveren bij de Tweede Kamercommissie Digitale Zaken.

Over De Toekomst Kamer

De Toekomst Kamer vormt de onafhankelijke buitenwacht: zij geeft geen adviezen, maar stelt vragen. De Toekomst Kamer biedt deze inzichten belangeloos aan Tweede Kamercommissies aan en ondersteunt hen zo (ongevraagd) bij voorbereidend onderzoekswerk. Het doel is niet om meningen te beïnvloeden, maar om expertise te bevorderen. De langetermijnimplicaties van technologie kunnen zo structureler worden meegewogen in besluitvorming. Deze deskundigheid moet eraan bijdragen dat er door de Tweede Kamer beter geïnformeerde besluiten voor de toekomst worden genomen. https://detoekomstkamer.nl/

Over Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT)

De Toekomst Kamer is een initiatief van STT. STT werkt aan lange termijn toekomstverkenningen en onderzoekt welke mogelijke invloed technologie heeft op uiteenlopende maatschappelijke thema's. STT doet geen voorspellingen maar beschrijft alternatieve toekomstbeelden. De resultaten van de verkenningen worden op uiteenlopende manieren gepresenteerd: rapporten, artikelen, documentaires en serious games. Meer informatie: www.stt.nl