ACM: uitspraak EU-hof ontneemt kans om overname door Microsoft te onderzoeken

ACM meldt: 'Meerdere lidstaten hadden de Europese Commissie gevraagd om deze overname te onderzoeken. Uit een recente rechterlijke uitspraak van het Europees Hof van Justitie in de zaak Illumina-Grail blijkt echter dat de Europese Commissie geen verzoeken kan behandelen van lidstaten die niet bevoegd zijn om de desbetreffende overname te onderzoeken. Deze uitspraak onderstreept het belang voor consumenten en bedrijven om overnames te kunnen toetsen waarvoor weliswaar geen meldingsplicht geldt bij de Europese Commissie of de ACM, maar die wel kunnen leiden tot negatieve gevolgen in Nederland. De ACM pleit hier al langer voor.

Martijn Snoep, bestuursvoorzitter van de ACM: ,,Het is de vraag of de sterkere positie van Micosoft na de overname van Inflection negatieve gevolgen heeft voor consumenten en bedrijven in Nederland, zoals minder keuze of innovatie. Daarom vonden wij dat onderzoek nodig was. De mogelijkheid om de gevolgen van dit soort overnames te onderzoeken en marktmacht te voorkomen ontbreekt nu. Daarvoor is een nieuwe bevoegdheid van de ACM nodig. Dat herstelt ook de mogelijkheid voor de ACM om dit soort overnames met gevolgen door heel Europa vervolgens door te verwijzen naar de Europese Commissie.”

Overname van Inflection

In maart 2024 nam Microsoft een groot deel van het personeel (inclusief twee van de drie medeoprichters) van Inflection over en kreeg zij het intellectueel eigendomsrecht voor het AI-model van Inflection en de chatbot Pi. Inflection en Microsoft zijn allebei actief op het gebied van kunstmatige intelligentie, waaronder AI chatbots. Een AI chatbot is een computerprogramma dat gebruikmaakt van kunstmatige intelligentie en waarbij menselijke gesprekken worden gesimuleerd. Inflection ontwikkelde onder meer AI chatbot Pi, een chatbot die emotionele ondersteuning en advies biedt aan consumenten. Vanwege het succes van die chatbot groeide het gebruikersbestand van Inflection in korte tijd enorm.

De overname van Inflection door Microsoft hoefde niet gemeld te worden bij de Europese Commissie of de ACM omdat de omzetdrempels niet werden gehaald. Startups zoals Inflection behalen vaak relatief weinig omzet, terwijl deze bedrijven wel veel waarde vertegenwoordigen. De ACM was van mening dat onderzoek nodig is naar de gevolgen voor Nederlandse consumenten en bedrijven voor onder andere de markt voor AI chatbots. Zo waren er zorgen dat Microsoft met de overname een innovatieve toetreder op de markt elimineert, waardoor consumenten en bedrijven minder keuze hebben en innovatie en toetreding tot de markt van AI chatbots verslechtert.

Uitspraak EU-hof

Op 3 september 2024 deed het Europees Hof van Justitie uitspraak in de zaak Illumina-Grail: de Europese Commissie kan kleine overnames (die de meldingsdrempels niet halen) alleen onderzoeken op verzoek van nationale mededingingsautoriteiten zoals de ACM als de mededingingsautoriteit ook in eigen land bevoegd is om de overname te onderzoeken. Nu de overname van Inflection door Microsoft de Nederlandse meldingsdrempels niet haalt én de ACM nog geen bevoegdheid heeft om ook overnames onder die drempels te toetsen, trekt de ACM dit verwijzingsverzoek in. Ook de andere lidstaten hebben na overleg met de Europese Commissie hun verwijzingsverzoek ingetrokken.

Nieuwe bevoegdheid

Niet elke fusie of overname hoeft gemeld te worden bij een mededingingsautoriteit. Alleen als de fuserende bedrijven bepaalde omzetdrempels halen, moeten de bedrijven hun fusie of overname eerst melden. Ook overnames onder die drempels kunnen echter negatieve gevolgen hebben voor consumenten en bedrijven in Nederland, bijvoorbeeld wanneer een al dominante onderneming een kleine opkomende concurrent opkoopt of wanner concurrentie zich afspeelt op lokaal niveau of op nichemarkten. De marktmacht die hierdoor kan ontstaan leidt tot hogere prijzen, minder kwaliteit en minder innovatie. De ACM pleit daarom voor een zogenoemde ‘call-in bevoegdheid’. Dan hoeven niet alle kleine overnames te worden gemeld, maar alleen de overnames waarvan de ACM op het eerste gezicht meent dat die problematisch zouden kunnen zijn voor consumenten en bedrijven in Nederland. Vervolgens kan de ACM die overnames dan op de gebruikelijke manier onderzoeken of naar de Europese Commissie verwijzen als de gevolgen van de overname zich voordoen op Europees niveau.'