Interesse vanuit overheidsinstellingen in AI is groot

Dit blijkt uit onderzoek van SoftwareOne naar het gebruik van AI binnen de overheid. Het onderzoek brengt de huidige stand van zaken rondom AI-adoptie en datamanagement in kaart, evenals de uitdagingen waar organisaties tegenaan lopen en hun bereidheid om AI-oplossingen te implementeren.

Uit de cijfers blijkt dat AI-oplossingen nog nauwelijks zijn geïntegreerd en dat er geen strategisch plan voor AI-gebruik is opgesteld. Tegelijkertijd verwacht 71% van de respondenten dat AI binnen zes maanden wordt geïmplementeerd in hun organisatie. Volgens de respondenten kan AI de werkdruk van medewerkers verlichten en de dienstverlening aan burgers verbeteren.

Gebruik van AI op de werkplek

Het gebruik van niet-gecontracteerde generatieve AI-tools zoals ChatGPT brengt risico’s met zich mee, omdat deze vaak niet voldoen aan privacy- en auteursrechtelijke wetgeving. Door deze tools te gebruiken, kunnen medewerkers onbewust gevoelige bedrijfsinformatie delen. Toch zijn generatieve AI-tools populair, ook binnen de overheid. Een goed beleid is daarom noodzakelijk om de risico’s te beperken.

Volgens het onderzoek gebruikt een deel van de respondenten regelmatig externe AI-tools tijdens hun werk. De helft zegt ChatGPT af en toe te gebruiken, terwijl 19% dit zeer regelmatig doet. Daarnaast geeft 30% aan dat er geen beleid is over het gebruik van AI-tools zoals ChatGPT, en 10% weet niet of er beleid bestaat.

Er zijn ook veiligere AI-oplossingen, zoals Microsoft Copilot, maar deze wordt nog weinig gebruikt. Hoewel 93% van de respondenten Copilot kent, heeft slechts 2% het daadwerkelijk geïmplementeerd en gebruikt binnen hun organisatie. Slechts 6% is niet bekend met deze oplossing.

Uitdagingen bij de adoptie van AI-tools

Veel overheidsinstanties verwachten AI-oplossingen binnenkort te implementeren, maar zien ook obstakels. De grootste uitdaging is de adoptie van AI door medewerkers: 45% noemt een gebrek aan kennis en vaardigheden als belangrijkste belemmering. Andere obstakels zijn weerstand tegen verandering (32%) en een gebrek aan passende training (23%).

Naast problemen met gebruikersadoptie noemen respondenten ook organisatorische en technische uitdagingen. De belangrijkste organisatorische uitdagingen zijn voldoen aan wet- en regelgeving (36%), het ontwikkelen van een duidelijke AI-strategie (32%) en onvoldoende budget (16%). Technische obstakels hebben vooral te maken met het beschermen van gebruikersdata (35%), het integreren van AI in bestaande systemen (33%) en het waarborgen van datakwaliteit (28%).

AI en datamanagement

Met de opkomst van AI wordt goed datamanagement steeds belangrijker. Dit vormt de basis voor succesvolle AI-implementaties en zorgt ervoor dat organisaties optimaal profiteren van AI-technologie. Uit het onderzoek blijkt dat de kwaliteit van datamanagement sterk verschilt tussen organisaties. Een kwart van de respondenten beoordeelt het datamanagement als ondermaats, terwijl 61% het als gemiddeld ontwikkelt beschouwt. Slechts 11% is zeer tevreden over de staat van hun datamanagement.

Overheidsorganisaties tonen veel interesse in AI, maar de daadwerkelijke toepassing staat nog in de kinderschoenen. Slechts een klein deel heeft AI volledig geïntegreerd in de bedrijfsvoering. De grootste voordelen van AI zijn het verlichten van de werkdruk en het verbeteren van de dienstverlening aan burgers. Tegelijkertijd vormen een gebrek aan expertise, zorgen over databeveiliging en organisatorische weerstand belangrijke obstakels. Met de juiste kennis en ondersteuning kunnen deze uitdagingen worden overwonnen, wat kan bijdragen aan een snellere digitale transformatie en betere overheidsdienstverlening.

Het onderzoek is gebaseerd op een enquête onder 48 Nederlandse overheidsinstellingen. De respondenten zijn werkzaam binnen verschillende bestuurslagen, zoals de Rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s). Meer informatie is te vinden in het rapport 'De impact van Data & AI binnen de overheid’.