Europol: Georganiseerde misdaad speelt zich steeds vaker online af

Dit meldt Europol in een nieuwe rapport: de European Union Serious and Organised Crime Threat Assessment (EU-SOCTA). Het rapport identificeert drie kenmerkende eigenschappen van het huidige landschap van ernstige en georganiseerde misdaad. Ten eerste is misdaad steeds meer destabiliserend. Het vormt niet alleen een bedreiging voor de openbare veiligheid, maar ondermijnt ook de fundamenten van EU-instellingen en de samenleving. Dit gebeurt zowel intern, door het witwassen van illegale opbrengsten, corruptie, geweld en de criminele uitbuiting van jonge daders, als extern, waarbij criminele netwerken steeds vaker optreden als handlangers van hybride dreigingsactoren.

Digitale infrastructuur drijft criminele operaties aan

Ten tweede speelt misdaad online een steeds grotere rol. Digitale infrastructuur drijft criminele operaties aan, waardoor illegale activiteiten snel en op grote schaal kunnen worden uitgevoerd. Bijna alle vormen van ernstige en georganiseerde misdaad kennen inmiddels een digitaal voetspoor, of het nu gaat om cyberfraude, ransomware, drugs- of wapenhandel. Criminele netwerken maken gebruik van digitale infrastructuur om hun activiteiten te verbergen, terwijl gegevens de nieuwe machtsvaluta zijn die door criminelen wordt gestolen en verhandeld.

Ten derde wordt misdaad versneld door AI en opkomende technologieën. Criminelen maken snel gebruik van nieuwe technologieën, die zowel als katalysator voor misdaad als drijfveer voor efficiëntie dienen. De toegankelijkheid, aanpasbaarheid en geavanceerdheid van AI maken het een krachtig instrument voor criminele netwerken, waardoor hun operaties schaalbaarder en moeilijker te detecteren worden.

Deze evoluerende kenmerken van misdaad zijn verweven in de meest urgente veiligheidsdreigingen die in de EU-SOCTA 2025 zijn geïdentificeerd. Het rapport benoemt zeven sleutelgebieden waarin criminele netwerken steeds geavanceerder en gevaarlijker worden, variërend van cyberaanvallen en online fraude tot mensensmokkel en milieumisdrijven. Hoewel sommige dreigingen zich in de fysieke wereld afspelen, verplaatst een steeds groter deel van het criminele proces zich online, van werving en communicatie tot betalingssystemen en AI-gedreven automatisering.

'DNA van professionele cybercriminaliteit verandert'

Martin Kraemer, security awareness advocate bij KnowBe4, meldt in een reactie op het rapport: "De resultaten van het Europol-rapport laten zien dat het DNA van professionele cybercriminaliteit verandert. Cybercriminelen zijn eropuit om de samenleving te destabiliseren. AI wordt ingezet om ons vertrouwen in digitale diensten en de functie van de regering als stabilisator te verminderen. Het rapport laat ook zien dat we moeten stoppen met het onderscheiden van aanvallen die slechts één organisatie treffen."

Kraemer: "Uiteindelijk is het bij elke succesvolle aanval en het bijbehorende reputatieverlies niet alleen de organisatie, maar ook het land en de lokale overheid die worden getroffen. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden, moeten de private sector en de regering nauwer samenwerken. Samen moeten ze medewerkers voorlichting geven over online gevaren met als doel online gedrag veiliger te maken. Veel online kennis en een groot verantwoordelijkheidsgevoel van medewerkers helpen organisaties en industrieën om veerkrachtiger te worden in de strijd tegen cybercriminelen."