PwC: toekomst Nederlandse semiconductor-industrie onder druk

De grootste vijf bedrijven van de Nederlandse halfgeleiderindustrie bedienen een wereldwijde markt en spreken met hun innovatiekracht tot de verbeelding. Een derde van alle Nederlandse R&D-investeringen komt voor rekening van deze sector. Maar de vijf bedrijven opereren geenszins op zichzelf. De sector in Nederland is verbonden met zo’n driehonderd leveranciers die het succes van de ‘grote vijf’ mede mogelijk maken. Uit het PwC-rapport, waarvoor het gesprek is aangegaan met veertig beslissers in het bedrijfsleven, bij de overheid en kennisinstellingen, blijkt dat de driehonderd bedrijven na de ‘Big 5’ goed zijn voor 41 procent van de sectoromzet en 59 procent van de werkgelegenheid bieden. Volgens Steven Pattheeuws, TMT-leader en partner bij PwC, laten bedrijven business liggen door groeibeperkingen in Nederland. “Zij zijn de laatste jaren sterk gegroeid, maar hebben ondersteuning nodig om in de nabije toekomst te kunnen doorgroeien. Wij verwachten dat de toeleveranciers, zonder ingrijpen, in 2028 minder dan de helft van hun omzet buiten de semiconindustrie halen.”

Problematisch volgens Pattheeuws. “Ten eerste leidt het tot verschraling van de Nederlandse economie en verlies van ons technologisch leiderschap. We verliezen nationaal marktaandeel in al die aanpalende sectoren die van hoogwaardige technologie afhankelijk zijn. Landen zoals Frankrijk en Amerika nemen dat aandeel graag van ons over. Ten tweede is het voor de individuele bedrijven problematisch om een groeiende afhankelijkheid te hebben van een handvol afnemers in één sector. Bij economische tegenslag zullen zij kwetsbaar zijn. Die individuele kwetsbaarheid raakt weer de stabiliteit van het rijke ecosysteem dat we nu hebben. De veelzijdigheid, die in jaren is opgebouwd, verwordt in rap tempo een monocultuur.”

Semiconductor-industrie niet klaar voor groei

PwC-er Joost Eyck, coauteur van het rapport, wijst erop dat de markt voor chips zich sneller ontwikkelt dan de algemene economische groei. “Chips zijn de grondstof van de digitalisering van ons leven, de olie van de eenentwintigste eeuw. Zonnepanelen, artificial intelligence en elektrische auto’s kunnen niet zonder deze sector.” Pattheeuws vertelt dat in de laatste groeiperiode 42 procent van de leveranciers in vijf jaar tijd hun omzet heeft verdubbeld. “Deze ondernemers hebben op hun tenen gelopen om aan de vraag te voldoen, maar konden niet op een duurzame manier volwassen worden. Vandaar de gehoorde twijfel of ze zo’n volgende periode van groei wel zien zitten. Veel bedrijven zijn er simpelweg nog niet klaar voor.”

Halfgeleidertechniek: één van de tien strategische technologieën

Het demissionaire kabinet besloot eerder dit jaar onder de naam Project Beethoven tot een miljardeninvestering in de regio Eindhoven om de grote chipbedrijven daar te behouden. In de Nationale Technologie Strategie van demissionair minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat wordt de halfgeleidertechniek genoemd als een van de tien strategische technologieën waar het kabinet voorrang aan geeft. Dit blijkt onvoldoende. Pattheeuws noemt de twee belangrijkste uitdagingen waar overheden direct in kunnen helpen: energie en ruimte. “Als deze sector strategisch wordt geacht, zouden deze bedrijven voorrang moeten krijgen op het energienet. En als het om fysieke ruimte gaat, wordt er vaak lang gesoebat met gemeenten en provincies.”

“Voor een sector die zo hard gegroeid is, is een oproep tot ondersteuning wellicht ongebruikelijk”, zegt Eyck. “Maar de groei van de afgelopen jaren heeft de beperkingen zichtbaar gemaakt van vele kleinere partijen. Het rijke ecosysteem van de semiconductor-industrie staat nu al op het spel.”