BrightPensioen: Vrouwen door nieuwe pensioenwet nog meer benadeeld

Karin Jakobsen, oprichter van BrightPensioen: “Het beeld dat we kennen, is dat van inkomensverschillen tussen mannen en vrouwen en vrouwen die vaker dan mannen parttime werken. Dat zorgt allebei voor een lagere pensioenopbouw door vrouwen. Ik ben blij dat we bij Bright zoveel vrouwen (43%) onder onze leden hebben. Tegelijkertijd zien we ook dat het opgebouwde vermogen van vrouwen flink achterblijft bij dat van mannen en weten we dat er nog steeds vrouwen zijn die niets aan pensioenopbouw doen. Ik vind het belangrijk om het bewustzijn rond dit thema te vergroten en vrouwen op te roepen hun pensioenopbouw serieus te nemen. Bouw een eigen pensioenpot op: niet alleen als werknemer, maar ook als zzp’er. En ga thuis het gesprek aan. Werk je minder dan je partner omdat jij meer zorgtaken oppakt? Zorg dan dat jullie samen kijken naar een eerlijke pensioenverdeling. Zodat je in tijden van tegenslag, zoals bijvoorbeeld door een scheiding, financieel zo sterk mogelijk staat.”

Vrouwelijke zzp’ers door nieuwe pensioenwet nog meer benadeeld

Dat naast dit bekende en voor vrouwen nadelige beeld ook de nieuwe pensioenwet nadelig uitpakt voor vrouwelijke zzp’ers is nauwelijks bekend.Jakobsen daarover:“Dat vrouwen door de nieuwe pensioenwet nog meer benadeeld worden, is nauwelijks bekend. Het was de doelstelling van het nieuwe pensioenstelsel om de fiscale verschillen tussen tweede en derde pensioenpijlers gelijk te trekken. Dit is op een aantalaspecten echter niet gebeurd. En het zijn de vrouwen onder de zzp’ers die daar extra de dupe van zijn. Daarom roep ik politiek Den Haag op om dit alsnog op te lossen door, bijvoorbeeld, een redelijke toetsvrije jaarruimte in te voeren. Dat zou veel schelen, zeker voor vrouwelijke zzp’ers.”

Hoopvolle signalen, maar verschillen nog te groot

Vrouwen weten Bright goed te vinden, maar zijn nog wel in ondertal. Ontwikkelingen in de jaarlijkse instroom van nieuwe Bright-leden bieden hoop; het aantal vrouwen kruipt de laatste jaren gestaag dichter aan tegen dat van het aantal mannen. In 2024 bestond het totaleledenbestand van Bright uit 57% man en 43% vrouw. Vrouwen leggen ook bij Bright gemiddeld minder in per maand, wat resulteert in een lager gemiddeld opgebouwd vermogen. Vrouwelijke leden leggen bij Bright maandelijks gemiddeld 25,5% minder in dan mannen en hebben 36% minder vermogen in hun pensioenpot. Dit is het gevolg van jarenlang minder inleggen en gemist rendement en het levert onzekerheden en risico’s op voor later.

Wat weinigen zich realiseren, is dat er voor vrouwelijke ZZP’ers extra factoren meespelen, die dit verschil nog groter maken dan bij vrouwen in loondienst. Én dat dit verschil, door wijzigingen in de nieuwe pensioenwet, nóg groter wordt. Hoe dat zit? Het is een wat technisch verhaal, maar we gaan proberen het zo helder mogelijk uit te leggen.

Franchise

Bij het opbouwen van pensioen hebben we in Nederland te maken met de zogenoemde AOW-franchise. Dat is een drempelbedrag, waarover je geen pensioen mag opbouwen. Dit bedrag moet je eerst van je inkomen aftrekken, waarna de pensioenpremie over het resterende bedrag wordt berekend. Dus stel: die franchise is € 15.000, je verdient € 35.000, en de pensioenpremie is 20%. Dan is de inleg voor pensioen 20% van € 20.000 (€ 35.000 - € 15.000) en wordt er € 4.000 ingelegd voor je pensioen.

Nu wordt er bij pensioenopbouw voor mensen die in loondienst in deeltijd werken, ook een deeltijd franchise gerekend. Dus stel dat de persoon uit bovengenoemd voorbeeld 2 dagen per week gaat werken (dus 40%), dan verdient deze persoon 40% van € 35.000 (= € 14.000). De franchise wordt 40% van € 15.000 (= € 6.000) en dan wordt de inleg voor pensioen 20% van € 8000 (€ 14.000 - € 6.000) = € 1.600. Gewoon geheel evenredig met het lagere inkomen, een logisch verhaal.

Tweede versus derde pijler

Maar zo logisch werkt het niet voor zzp’ers. Zij zijn aangewezen op de derde pijler van het pensioenstelsel. Die werkt net even anders dan de tweede pijler waarin mensen in loondienst pensioen opbouwen. In de derde pijler kennen we geen deeltijd franchise; hier wordt altijd de gehele franchise gehanteerd. Dus zou een zzp’er als in bovenstaand voorbeeld met twee dagen per week € 14.000 verdienen, en we trekken daar de gehele franchise van af, dan blijft er een negatief saldo over. Oftewel: deze zzp’er kan geen pensioen opbouwen.

Jaar niet gewerkt, dan geen jaarruimte, is in nadeel van vrouwen

Een ander belangrijk verschil tussen die tweede en derde pijler is het kalenderjaar waarmee gerekend wordt voor het bepalen van de maximaal toegestane pensioeninleg per jaar, ofwel: de jaarruimte. In de derde pijler wordt gekeken naar het inkomen van hetvorigekalenderjaar, terwijl in de tweede pijler gekeken wordt naar het inkomen van hethuidigejaar. Dit zorgt ervoor dat - met name de vrouwelijke - zzp’ers benadeeld worden t.o.v. collega’s in loondienst. Want wanneer je een jaar of langer niet gewerkt hebt, heb je het eerste jaar überhaupt geen jaarruimte. Een situatie die bij vrouwen, in verband met zwangerschapsverlof, simpelweg vaker voorkomt dan bij mannen.

Probleem groeit door nieuw stelsel

Nu was de doelstelling van het nieuwe pensioenstelsel om de fiscale verschillen tussen beide pensioenpijlers gelijk te trekken. Dit is voor de beide bovengenoemde aspecten echter niet gebeurd. Sterker nog: er zijn wél wijzigingen geweest die het probleem juist vergroten. De hierboven genoemde franchise is sinds 2023 fors vergroot. Was deze in 2023 nog € 13.646, inmiddels is deze € 18.475! Ruim 35% hoger, wat het reeds bestaande probleem verder vergroot.

Bovengenoemde problemen zijn uiteraard van toepassing op alle zzp’ers. Ze spelen echter wel vaker bij vrouwen, aangezien zij vaker meerdere maanden niet werken of parttime werken.

Een mogelijke oplossing

Het invoeren van een toetsvrije jaarruimte van bijvoorbeeld vijfduizend euro zou een eenvoudige oplossing kunnen zijn. Dat zou het leven van veel zzp’ers makkelijker maken omdat ze dan - tot dat bedrag - niet verplicht zijn de berekening te maken.